Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/963

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

stanu spraw wewnętrznych i wielkim podskarbim drugiej izby apostolskiej (ministrem skarbu). Na tej posadzie w wysokim stopniu umiał sobie zjednać łaskę swego monarchy, a jakkolwiek wpływem liberalnych, którzy nie chcieli już duchownego ministra, usunięty od urzędowego kierunku państwa, przecież pozostał zaufanym doradzca papieża, zwłaszcza w niebezpieczném jego położeniu po zamordowaniu Rossi’ego i zdobyciu Kwirynału. Udawszy się za Ojcem Ś. do Gaëty, mianowany tu został pierwszym sekretarzem stanu, i odtąd niemal samowładnie rządzi krajami Stolicy apostolskiej. Jakkolwiek niepopularność jego nietylko w Rzymie i we Włoszech, ale w całej prawie Europie jest wielka, przecież ludzie zbliska stan rzeczy znający, o zasadach politycznych kardynała Antonelli sądzą bardzo rozmaicie; z czynów zaś jego wnosić można, że wprawdzie sprzyja dawnemu porządkowi rzeczy i sprzeciwia się nowej, liberalnej formie rządu w Państwie Kościelném, z drugiej jednak strony, przynajmniej aż do wypadków w Perugia (ob ), dalekim był od zaprowadzenia despotyzmu terrorystycznego. Wpływ kardynała na umysł Piusa IX jest nieograniczony; nie zdołały go naruszyć ciągłe wołania o reformy, nawet ostatnia wojna włoska 1859 roku, jakkolwiek w tej epoce ocalił go już podobno jedynie nieprzewidziany pokój w Villafranca. Program listopadowy z Gaëta, w którym na skutek życzenia Francyi wyliczono imiennie reformy mające się udzielić ludowi, które jednak nigdy urzeczywistnionemi nie były, wyłącznie jest jego pióra.

Antonello da Messina, właściwie Antonello d’Antonio, sławny malarz, który wielkie wywierał wpływy na rozwój sztuki włoskiej, ur. około r. 1414, z początku pracował w ojczyźnie swojej Sycylii, później na widok pierwszych obrazów olejnych Jana van Eyck udał się do Flandryi, gdzie zjednawszy sobie zaufanie Niderlandzkiego mistrza, nauczył się od niego sekretu mieszania farb olejnych. Po powrocie z Bruxelli, Antonello osiadł w Wenecyi, gdzie technikę olejnego malarstwa rozpowszechnił między uczniami szkoły miejscowej, którzy tém samém otrzymali od niego najgruntowniejszy środek do uwydatnienia swego zmysłu kolorytu i rzeczywistości życia. Antonello um. w 1493 r.; obrazy jego dziś już są bardzo rzadkie.

Antoni (Święty), przezwany Wielkim, urodził się roku 251, z rodziców pobożnych i bogatych, w Komanie, blisko Heraklei, w górnym Egipcie, od dzieciństwa zamiłował życie pustelnicze, prawie nieznane do jego czasów. Żywe słowo Kościoła, rozmyślanie nad przyrodą, czystość obyczajów, oddalenie się od zgiełku światowego, skupienie ducha: oto byli mistrze i przewodnicy Antoniego, który nie odebrał żadnego zgoła wychowania. W dwudziestym roku życia utraciwszy rodziców, i usłyszawszy w kościele powtarzane słowa Zbawiciela: „Jeśli chcesz bydź doskonałym, idź, przedaj co masz i daj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie: a przyjdź, pójdź za mną“ (ś. Mat., 19, 21), wziął tę radę dosłownie, wykonał ją według jej ducha, odszedł na pustynię i wiódł tam żywot pobożny, zajmując się modlitwą i pracą ręczną. Szatan uderzał na niego duchownie i cieleśnie. Wyszedłszy zwycięzko z tych ciężkich doświadczeń modlitwą i umartwieniem ciała, zapuścił się w głąb pustyni, i lat dwadzieścia przepędził w jaskini, zdumiewając świat i przyjaciół, często gromadzących się koło niego, życiem nadzwyczajnym, niezakłóconą niczém pogodą umysłu i cudami. W czasie prześladowania Maxymina, roku 311 śmiało wyznawał wiarę w Alexandryi, i dopiero po uciszeniu się burzy (r. 312) wrócił na pustynię, i na górze Colsin, zwanej później górą Świętego Antoniego, prowadził dalej żywot poświęcony modlitwom, umartwieniom ciała i pracy Wówczas Bóg uposażył go darem proroctw, i Antoni przewidział przyszłe losy Kościoła i prze-