Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/746

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Sylwiusz (urodzony w roku 1417), professor anatomii w Paryżu, więcej już samodzielny poczynił pierwszy pomiędzy anatomami chrześcijańskiemi niektóre zmiany w nomenklaturze, sprostował anatomiję mięśniów, naczyń i uwiecznił nazwisko swoje przez rów Silwijusza (fossa Syhii). Dzieło jego: Isagoge anatomica, nazywa Douglas: salertis ingenii foetura incomparabilis. Najpierwsza myśl o napełnieniu naczyń krwionośnych wstrzykniętemi płynami od niego wyszła. Na grobowcu jego w Paryżu znajduje się następujący napis:

Sylvius hic situs est, gratis qui nil dedit unquam.
Et quod Tu gratis haec legis, ipse dolet.

Drugi okres historyi anatomii rozpoczyna się sławnym tryumwiratem anatomicznym Vesalius'a, Eustachijusz’a i Fallopii. Andrzej Vesalius urodzony w roku 1514 w Bruxelli i pochodzący z familii poprzednio w mieście Wesel, w księztwie Klewskim (ztąd nazwisko Yesalius), zamieszkałej, pobierał nauki w Leydzie w Niderlandach, i był tak zamiłowanym w anatomii, że według własnego podania, naruszał cmentarze, i skradał trupy przestępców z szubienicy i z koła, co było powodem wielkiego prześladowano i pomime-wolnego przeniesienia się jego do Paryża, gdzie poświecił się zawodowi swemu całkiem pod przewodnictwem Jakóba Sylwijusza. Wielka jego biegłość w oznaczeniu kości, a to przy zawiązanych nawet oczach, mianowicie kości nagarstka i stepu, czy to kończyn prawych czy lewych, które nawet nauczycielowi jego często się nie udawało, oraz znajomość jego starych dzieł anatomicznych, zjednały mu w bardzo młodym już wieku odpowiedni stopień wziętości, atoli jednocześnie i nieukojoną nieprzyjaźń jego nauczyciela, którego słuchalnia przestała bywać pełną od czasu, jak Vesalius począł także nauczać. Podróżował następnie we Włoszech, i zwrócił przez swe anatomiczne studyja, które odbywał w Pizie, Bolonii i innych akademijach, uwagę współczesnych w tak wysokim stopniu, że rzeczpospolita Wenecka w roku 23 jego życia, powołała go jako professora anatomii do Padwy. Był on pierwszym, który anatomiję wykładał jako naukę samoistną, kiedy tymczasem dotychczas była cna wykładaną tylko jako przedmiot uboczny przez nauczyciela medycyny praktycznej. W roku 29 swego życia wydal wielkie dzieło: De corporis humani fabrica, libri septem, Basileae 1543 r., do którego nie Tycyjan, jak Blumenbach twierdził, lecz uczeń tegoż Jan Stefan de Kalhar, ryciny dostarczył; został później lekarzem nadwornym cesarza Karola V i następcy jego Filipa II, umarł zaś prześladowany i znękany z powodu szczęścia swego i sławy przez w spółczesnych, spaliwszy swe rękopisma i złożywszy posadę w roku 50 życia, w największej nędzy, po rozbiciu się statku wiozącego go do Jerozolimy, dokąd był zmuszonym odbyć pielgrzymkę dla oczyszczenia się z grzechu, że był anatomem. Invidia virtutis comes. (Zupełnie mylnem zaś jest twierdzenie niektórych dzieł anatomiczno-historycznych, jakoby Vesalius wpadł w niełaskę i został skazanym na odbycie pielgrzymki do Ziemi świętej za to, że rozczłonkował w Madrycie ciało wysokiej damy, której serce jeszcze bić miało). Był on pierwszym, który potrafił rozwiać urok; jaki czczona na ślepo wziętość Galena na medycynę i nauki z nią powinowate wywierała; a zbijając mylne tegoż nauki udowodnił, że takowe traktowały anatomiję małp i psów, ale nie człowieka. Przez to ściągnął na siebie zapalczywą nienawiść swych współczesnych, która niekiedy w sposób najśmieszniejszy się objawiała, jak to np. miało miejsce w piśmie wydanem przeciw niemu przez Sylwijusza, w którém go tenże umyślnie nazywa Vesanus zamiast Vesalius. Nauka zawdzięcza mu zadanie pierwszego popędu do wstąpienia na drogę postępu, po której raz już krocząc w swém dążeniu do lepszego celu, wstrzymać się