go żebra, powzięte z psa, podanie zaś o poczęciu się mięśnia prostego brzucha (musculus rectus abdominis) od przedniego końca mostka z małpy. Pełen pomysłów i zdolności, zjednał on sobie tak przez swe odkrycia, jak i przez swoje pisma, uważane przez XIV wieków za kodex nauk anatomicznych i lekarskich sławę pierwszej wziętości, i było potrzeba stoczyć wiele walk, aby na początku drugiego okresu naszej historyi obalić jego powagę. Pisma jego anatomiczne zasługują na czytanie, mianowicie dla pięknych rozumowań, które się mieszczą tu i owdzie w jego opisach anatomicznych. W czasach zaburzeń, które nastąpiły po upadku cesarstwa Rzymskiego, w których anatomija, równie jak wszelkie inne sztuki i nauki, żadnego znaku życia nie dawała, dzieła Galena były jedynym zakonem medycyny, któremu wszystkie narody zachodu zaprzysięgły swą wiarę, wysilając się, jak na przykład Arabowie (Pehazes, Averroes, Anicenna, i Barbaro-Łacini, nad jego komentarzami i tłómaczeniami. Nie można i nie wolno było rozczłonkowywać trupów, gdyż podług Kassiodora, który żył w VII wieku celem zapobieżenia znieważaniu grobów, i prawdopodobnie częstokrotnie wydarzonemu odkopywaniu trupów, byli zawsze na cmentarzach chrześcijańskich utrzymywani stróże grobowi, a prawo salijskie surowo zakazywało wszelkiego obcowania z człowiekiem któryby przestępstwa tego winnym się okazał. Mondiniemu (czyli Mundinowi), professorowi bolońskiemu (zmarłemu w roku 1326) zawdzięcza anatomija swe odrodzenie na początku XIV wieku. On odważył się po tak długiem uśpieniu tej nauki przyłożyć znowu rękę do trupa ludzkiego, i rozczłonkował dwa kobiece ciała. Jakiego rodzaju nowopowstała anatomija ta była, o tém można się przekonać z następnych barbaro-łacińskich słów Guidona Cauliaca (Guy de Chauliac), kapłana i lekarza nadwornego papieża Urbana V: (magister meus, Bertuccius, fecit anatomiam per hunc modum. Situato cor-pore in banco, faciebat de ipso quatuor lectiones. In prima tractabantur membra nutritiva, quia citius putrebilia, — in secunda membra spiritalia, — in tertia membra animata, — in quarta ertremitates tractabantur. Mondini napisał dzieło anatomiczne, które już to pod tytułem Anatomia Mundini, już to jako Anatome omnium humani corporis interiorum membrorum, zostało wielokrotnie wydrukowaném; a jakkolwiek nie zawierało nic nowego, używało wielkiej powagi przez dwa wieki. Dowiadujemy się z Jakóba Douglasa (Bibliographia anatom. str. 36) że w Padwie, najsłynniejszej z wszystkich ówczesnych wszechnic, statuta akademii wyraźnie wymagały: ut anatomici Patavini explicationem textualem ipsius Mundini sequantur. Mondini wypisywał częstokrotnie Galena, a niekiedy i autorów arabskich, jak to świadczą zatrzymane słowa arabskie myrach (brzuch) syphac (otrzewna) i t. p. Wskrzeszona przez niego na nowo anatomija człowieka, została jednak zbyt wcześnie stłumioną przez ową sławną bullę Bonifacego VIII (z r. 1300), która ścigała klątwą kościelną wszystkich, którzyby rozczłonkować człowieka, lub gotować jego kości się odważyli. Trudnienie się ówczesnych mnichów we Włoszech medycyną, i obawa, poczęści uzasadniona, aby oni podobnie jak doktorowie świeccy, nie powzięli wstrętu do modlenia się i poszczenia, wywołała jak się zdaje, ostre to postanowienie Kościoła względem anatomii. Mondini sam wyznaje, że musiał opuścić badanie pewnych kości „niechcąc grzeszyć.“ „Ossa autem alia, quae sunt infra basilare, non bene ad se usum apparent, nisi ossa illa decoquantur, sed propter peccatum dimiltere consuevi.“ Alexander Benedetti, Magnus Hundt, Gabryel de Zerbis (ostatni znany przez swój koniec tragiczny, miał bowiem być w roku 1505 przez Turków ściśniętym między dwiema deskami i przez środek wzdłuż przepiłowanym); Alexander Achillinus, Berengarius z Karpi jedynie pozostali stronnikami dawnego zwyczaju. Jakób
