Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/657

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

XIV wieku zaś panujący w całej Abissynii, w którym to czasie dekretem cesarskim podniesiony był do godności języka dworskiego. Jest to narzecze semickie, spowinowacone z etyjopskiém, językiem piśmiennym tego kraju, i zawierające dziś jeszcze dużo form i wyrazów etyjopskich. Język Amharski ma jednak siedm głosek więcej niż alfabet etyjopski, a mianowicie znaki na dźwięki: sz, dż, cz, ś, dź, oraz nosowe n i ch; samogłoski i dwugłoski są też same co w etyjopskiém. Imiona (których formacyja nie różni się od etyjopskiej) nie mają rodzajów, zaś przypadkowanie odbywa się za pomocą przyimków. Słowo jest czynne, bierne i częstotliwe, a czasowanie polega na wyraźnej zmianie zakończeń. Imiona liczbowe i zaimki co do formy i użycia są zupełnie semickie. Język amharski dotąd nie posiada żadnej literatury; jedynemi źródłami jego znajomości są Ludolfa: Grammatica Amharica i Lexicon Amharicum (Frankfurt 1698), oraz Ghbragzera: Catechesis Christiana linguae amharicae (Rzym 1787).

Amherst, osada angielska na brzegach Tenasserim, blisko miasta Martaban, na południu rzeki Salui, w Indyjach Wschodnich, założona w 1826 r. po zawarciu traktatu w Jandabu, którym Anglicy zobowiązali się do wydania Birmanom Martabana. Amherst, tak nazwane od lorda Williama Pitt Amhersta (ob.), ówczesnego gubernatora generalnego Indyj angielskich, leży pod 16° 5' szerok. półn. i 97° 25' dług, wsch., i zaraz po założeniu swojém zaludniło się licznemi zbiegami pegnańskiemi, który uchodząc przed Birmanami, woleli się oddać w opiekę Anglików. Miasto to już w 1827 r. miało 1600 mieszk., a obecnie liczy przeszło 20,000.

Amherst (Jeffrey, lord Holstale i Montreal), generał angielski, ur. 1717 r., jako adjutant generała Ligonier odbył w latach 1743—1745 kampaniję w Niemczech i Hollandyi przeciw Francuzom, w 1758 r. wysłany został do Ameryki Północnej, dla objęcia naczelnego dowództwa po generale Abercromby. Tu zdobył miasta Louisbourg, Niagarę, Ticonderago, Quebeck i wiele przyczynił się do wypędzenia Francuzów z Kanady. Po powrocie do Anglii w 1778 r. otrzymał dowództwo naczelne nad całą armiją Wielkiej Brytanii, którą to godność z tytułem generał-feldmarszałka piastował do r. 1795. Umarł w trzy lata po opuszczeniu służby publicznej. Amherst jako wódz niepospolite posiadał zdolności i był bożyszczem żołnierzy; w życiu prywatném charakter jego również był nieskalany. — Amherst (lord William Pitt), synowiec poprzedzającego, a siostrzeniec sławnego ministra Pitta i jeden z najgorliwszych jego stronników. Stryi jego w nagrodę ważnych zasług otrzymał był w Kanadzie ogromne grunta na własność, które synowiec odstąpił rządowi za pensyję roczną 3,000 funtów szterlingów; oprócz tego zaś, za missyje dyplomatyczne do dworów włoskich i inne synekury pobierał ze skarbu 7,000 funtów szterl. W 1816 roku kompanija wschodnio-indyjska powierzyła Amherstowi nadzwyczajne w celach handlowych poselstwo do Chin, które przedsięwziął w sposób odpowiedni ogromnym swoim dochodom; gdy zaś nie chciał się poddać upokarzającemu ceremonijałowi przy audyjencyi cesarskiej w Pekinie, powrócić musiał do Europy nic nie załatwiwszy. Wracając odwiedził Napoleona na wyspie ś. Heleny. W 1823 r. Amherst mianowany został gubernatorem generalnym Indyj Wschodnich; wszakże na tej posadzie, z powodu zbytecznej surowości, napastowany ciągle przez oppozycyję, niedługo się utrzymał. Lord Amherst um. zdala od spraw publicznych w 1857 r.

Amherstia drzewo należące do rodziny strąkowych, będące jednym z najokazalszych tworów królestwa roślinnego. Odkrył je p. Wallis dyrektor ogrodu botanicznego w Kalkucie i nazwał od imienia lorda Amherst, właściwe zaś tej