Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/658

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

rośliny nazwisko thoka, pod którem jest znane w kraju Birmanów, gdzie się ono znajduje. Drzewo to dochodzi 40 stóp wysokości, gałęzie szeroko rozpostarte liście obfite. W młodości gałęzie ku dołowi są pochylone, wznoszą się następnie ku górze i tworzą łuki. Kwiatostan tworzy grona, piramidalne, zwieszone, dochodzące trzech stóp długości, a półtory stopy średnicy w podstawie. Każdy kwiat pojedynczy ma długość ręki, a szerokość dwóch cali; ogonki kwiatowe, osłony (bracteae), kielich i korona są bardzo świetne szkarłatne; płatek górny korony na tle takiem w części swojej dolnej przedstawia tarczę białą, a ku wierzchołkowi plamę żółtą, otoczoną kołem purpurowém.

Amburst (Mikołaj), płodny pamflecista, publicysta i poeta angielski, urodzony w ostatnich latach XVII stulecia, w 1772 r. redagował, podówczas sławny dziennik polityczny, p. t.: The Craftsman, wymierzony głównie przeciwko ministerstwu lorda Walpole, do upadku którego niemało się też przyczynił. Nie polepszyło to jednak biednego położenia Amhursta. który w 1742 r. umarł w wielkiej nędzy.

Amicabiles numeri (liczby przyjazne, nombres amiables). Tak nazywają się dwie liczby mające tę własność, że summa wszystkich dzielników jednej jest równa drugiej liczbie. Takiemi liczbami są 284 i 220, w których summa dzielników pierwszej 1 + 2 + 4 + 71 + 142 = 220, a summa dzielników drugiej 1 + 2 + 4 + 5 + 10 + 11 + 20 + 22 + 55 + 44 + 110 = 284. Sposób wynajdywania liczb przyjaznych wymaga dość szczegółowego wykładu i dla tego nadmienia się tylko, że znaleść go można w dziele Legendre’a: Theorie des nombres.

Amici (Jan Chrzciciel), dyrektor obserwatoryjum florenckiego i astronom wielkiego księcia Toskanii, niezaprzeczenie jest jednym z najznakomitszych fizyków dziewiętnastego wieku; wsławił się albowiem nietylko swemi doświadczeniami i spostrzeżeniami, lecz nadto okazał znakomite zdolności przez wynalezienie i zbudowanie nowych narzędzi optycznych i geometrycznych. Urodzony 1786 r. w Modenie, tamże pobierał początkowe nauki, a następnie w Bolonii poświęcał się naukom matematycznym i przyrodzonym; od pierwszej zaś młodości okazywał niepospolite zdolności do mechaniki, a szczególniej Ho części astronomii o narzędziach. W 1807 r. wszedł do służby jako inżynier budowniczy, następnie uczył algebry i geometryi w liceum modeńskiem, a od r. 1814 zajmował katedrę w tamecznym uniwersytecie; uwolniony w r. 1825 od obowiązku publicznego nauczania, całą czynność swoją ograniczył wydawaniem coroczném sprawozdania o postępach fizyki i astronomii. Po śmierci L. Ponse w roku 1831 powołany został na stanowisko, które do czasów ostatnich zajmuje. Tutaj dokonał on bardzo znakomite spostrzeżenia nad gwiazdami podwójnemi, a za pomocą narzędzi przez siebie udoskonalonych, potrafił oznaczyć z większą niż przedtem ścisłością niektóre elementa astronomiczne, jak np. za pomocą nowego mikroskopu zmierzył średnicę biegunową i równikową słońca. Największą Amici położył zasługę przez udoskonalenie lub wynalezienie wybornych narzędzi. W początku bieżącego wieku zbudował teleskopy znakomitych wymiarów i do najwyższego stopnia doskonałości posunął konstrukcyję tak teleskopów jako i lunet astronomicznych. W teleskopach użył zwierciadeł ellipsoidalnych zamiast kulistych, które to mają przed ostatniemi pierwszeństwo, że w nich zmniejsza się aberracyja światła. Mikroskop achromatyczny wsławił imię Amici’ego, za pomocą którego robił on spostrzeżenia nad krążeniem soków w roślinach, nad zapładnianiem roślin, i nad wymoczkami, których to prac wypadki ogłosił w Memorie della societe Italiana. Mikroskop Amici’ego o świetle odbitém mniej