Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/595

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

kwiatków z koroną lejkowatą; kwiaty słupkowe pojedynczo lub po dwa skupione, wyrastają z kątów liści; mają korony bardzo krótkie, owoce okryte całkowicie przysadkiem kolczystym. Są to krzewy lub zioła, mające liście najczęściej wcinane. Wszystkie gatunki, wyjąwszy jeden, pochodzą z Ameryki północnej.

Ambrozyjanie. Zakon ś. Ambrożego ad Nemus, założony zapewne pod Grzegorzem XI (1370—1378 r.) długi czas istniał obok zakonu ś. Barnaby, do połączenia ich obu w jedne kongregacyję, pod regułą ś. Augustyna, przez Syxtusa V r. 1589 i zatwierdzenia przez Pawła V r. 1606. Zniesiony ten zakon przez Innocentego X r. 1650, równie jak istniejący od r. 1476 pod dozorem Ambrozyjanów, zakon żeński ś. Ambrożego ad Nemus.

Ambrozyjanki, zakon żeński od ś. Ambrożego tak naztłany. Założyły go, pod regułą ś. Augustyna, r. 1408 w Pawii, trzy niewiasty: Morosini, Cantarini, Duodi; ubiór ciemno-brunatny; krucyfix na ramieniu.

Ambrozyjańska biblijoteka, tak na cześć ś. Ambrożego, patrona Medyjolanu, kardynał Fryderyk Borromeo nazwał założono przezeń 1600 r., w umyślnie na to wystawionym gmachu, biblijotekę publiczną w Medyjolanie. Biblijoteka kosztem kardynała zebrana z wszystkich krajów Europy, nawet Azyi; później większego jeszcze nabrała znaczenia przez nabycie rękopisów Pinelli’ego. Borromeo z zakładem tym połączyć chciał zgromadzenie szesnastu uczonych, z którychby każdy w swojej specyjalności dozorował biblijoteki i osobom z niej korzystającym udzielał rady naukowej; dla braku funduszów jednak uczonych takich ustanowił tylko dwóch, którzy nosili tytuł: Doctores bibliothecae Ambrosinae. Księgozbiór ambrozyjański obejmuje przeszło 60,000 dzieł drukowanych i 15,000 rękopisów, między któremi wiele nadzwyczajnych rzadkości, jak np. palimpsesty (ob.), ogłoszone z przypiskami kardynała Mai, Castiglione’go i Mazzuchelli’a, oraz Wirgilijusz, na którym Petrarca zapisał notatkę o pierwszm swojém spotkaniu się z Laurą. Z biblijoteka połączona jest galeryja sztuk pięknych, w których obok obrazów Breugla, Barocci’ego, Luini’ego i Alberta Durera, znajduje się karton do szkoły ateńskiej Rafaela, oraz studyja Leonarda da Vinci i dawniejsze kopije z Wieczerzy tego wielkiego malarza.

Ambrozyjański obrządek (ob. Ambroży święty).

Ambrozyjaster albo pseudo-Ambroży. Tak nazywają niewiadomego autora kommentarza na listy ś. Pawła, ponieważ z początku przypisywano ś. Ambrożemu to dzieło exegetyczne, zalecające się gruntownością i dokładnością. Później uważano powszechnie za jego pisarza Hilarego, dyjakona rzymskiego, który r. 553 był legatem papiezkim, wraz z Lucyferem, biskupem Cagliari, na sobór arelateński (Arles) i który później chwycił się odszczepieństwa Lucyfera. Inni przyznawali wspomniony kommentarz Hilaremu, biskupowi Pawii; inni znowu Tychonijusowi Afrykaninowi (żyjącemu około r. 370). Rzecz ostatecznie nierozstrzygniona.

Ambrożewicz, herbu Wąż, dom szlachecki w Polsce i Litwie.

Ambrożewski (Marek), Wielkopolanin, rodem z Ostroga w wielkim księztwie Poznańskiem: kształcił się jako artysta sztycharz w Paryżu pod koniec panowania Zygmunta Augusta i tu wydał dziełko po łacinie p. n.: Anna sive insignia Regni Poloniae, ejusque precipuarum familiarum, w 8-ce, następnie po francuzku przypisane wybranemu wówczas na króla polskiego Henrykowi Walezyjuszowi. Obejmuje w sobie wyobrażenie herbów królestwa polskiego, jego prowincyj, województw, ziem, oraz znakomitszych rodzin, niebiegłą ręką wykonane i bez żadnych objaśnień. Należy do osobliwych rzadkości biblijograficznych. Po trzydziestu latach troskliwych poszukiwań, zaledwie udało się