Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/542

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Po ukończeniu nauk uniwersyteckich w Erlangen i Getyndze, otrzymał urząd referendarza przy izbie wojskowo-kameralnej w Anspach. Powołany do Berlina przez ministra Hardenberga, okazał tam tyle zdolności i gorliwości, że pozyskał stopień tajnego radcy skarbu, w r. 1813 był już gubernatorem Szląska, a w 1817 stanął na czele nowo utworzonego ministerstwa spraw duchownych i oświecenia publicznego. Wszechstronna wiedza, czynność niezmordowana, sprawiedliwość, wyrozumiałość, obok wielkiej mocy charakteru, oto przymioty, które zjednały Allensteinowi rozgłośne w Prussach imię. Umarł dnia 15 Maja 1840 roku.

Altenzelle, dawniej klasztor cystersów, niedaleko Nossen w Saksonii, odznaczał się szczególniej w wiekach XIII i XV żywą działalnością naukową i literacką. Klasztor ten liczył kilku znakomitych w zawodzie uczonym opatów i przeorów, a biblioteka miejscowa była kiedyś najpierwszą w całej Saxonii. Przy sekularyzacyi klasztoru w r. 1544 ołtarze i naczynia św. rozdarowane zostały między inne kościoły, biblioteka dostała się uniwersytetowi lipskiemu, archiwum zaś przewieziono do Drezna.

Alter (Franciszek Karol), filolog, urodził się w Engelsbergu na Szląsku, 1749 r., umarł w Wiedniu 1804. Po ukończeniu nauk w Ołomuńcu, wstąpił do zakonu Jezuitów r. 1766; w Pradze uczył się historyi kościelnej, języków greckiego i hebrajskiego. Był naprzód nauczycielem w gimnazyjum pragskiem, a potem w Terezyjanum wiedeńskiem, r. 1779 mianowany kustoszem biblijoteki uniwersyteckiej, wykładał także w uniwersytecie dyplomatykę. Z pomiędzy licznych jego dzieł filologicznej i biblijograficznej treści, drukowanych w Wiedniu, celniejsze są: Novum Testamentum ad Codicem Vindobonensem graece expressum: varietatem lectionis addidit F. C. Alter 1786, tomów 2. Podstawą tego wydania jest Codex Lambecii, znajdujący się w biblijotece nadwornej. Ueber Gregorianische Literatur, 1798. Beiträge zur praktischen Diplomatik fur Slaven, insbesondere fur Böhmen, 1801. Ueber sanskridanische Sprache vulgo Sanskrit, 1799. Ueber die tagalische Sprache, 1803. Wydaniem Phrantzae Chronicon (1796 in fol.), wielka uczynił przysługę dla historyi byzantyńskiej. Ogłosił warjanty, podług rękopismów biblijoteki nadwornej wiedeńskiej, do Homera Ilijady i Odyssei, Platona dyjalogów, Tucydydesa de bello Peloponeso. Zamieszczał różne pisma i rozprawy o literaturze wschodniej w Repertorium uber biblische Literatur, i w Memorabilien professora jenajskiego H. E. Paulus. L. R.

Alter-Ego (z łacińskiego: drugi ja), zowie się osoba umocowana przez wysokiego dostojnika, mianowicie zaś przez Monarchę, do pełnomocnego działania w jego imieniu. Nazwisko Alter-ego pochodzi z prawodawstwa hiszpańskiego, zkąd przeszło do Neapolu. I tak np. w pomienionem królestwie, w czasie rewolucyi 1820, Ferdynand IV mianował syna swego Franciszka swoim Alter-ego.

Altera pars Petri czyli Altera Petri, sposób mówienia przysłowiowy na oznaczenie rozsądku, pochodzi ztąd, że żyjący w XVI wieku filozof Petrus Ramus napisał sławną w swoim czasie Logikę, której druga część traktowała o rozsądku. Chciawszy tedy żartobliwie wyrazić się o kim, że nie ma zdrowego rozsądku, mówiono: caret altera parte Petri (brak mu piątej klepki).

Alteracyja, z łacińskiego: zmartwienie, zgryzota, wzruszenie; ztąd pochodzi słowo: alterować się, martwić się, trapić, np.: „O tych potwarzach wiedząc, najmniej się nie alterował.“ (ksiądz Skarga).

Alterantia, tak nazwali nowsi autorowie klassę środków lekarskich, których zastosowanie jest znane, lecz sposób ich działania na organizm pozostaje dotąd niewiadomym. Przypuszczają, że ciała te dostając się do wnętrza organów, wy-