Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/513

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

burgskim, na którym okazał się jawnym stronnikiem oppozycyi. W r. 1848 był jednym z wice-prezydentów izby deputowanych, a nawet pełnił przez pewien przeciąg czasu obowiązki prezydenta parlamentu debreczyńskiego. Po ukończeniu wojny schronił się do Paryża.

Almazan, miasteczko w Starej Kastylii, nad rzeką Duero, przez którą tu prowadzi most przepysznej budowy; liczy 2,000 mieszk., pamiętne jest pokojem zawartym w 1375 r. między Henrykiem Transtamare, królem kastylskim, a Piotrem IV Okrutnym, królem Arragonu.

Almee, tak nazywa się na Wschodzie klassa kobiet podobnych do bajader indyjskich, niby tancerek, śpiewaczek i muzykantek, których rozkoszne, a najczęściej pełne nieprzyzwoitych ruchów wystąpienia, główną stanowią zabawę przy wszelkich ucztach i uroczystościach muzułmańskich.

Almeida, jedna z najsilniejszych fortec portugalskich od strony Hiszpanii, nad rzeką Coa, licząca około 3,000 mieszkańców. Gdy Francuzi pod dowództwem Neya 24 Lipca 1810 r. przeprawili się przez rzekę Coa, dla wkroczenia do Portugalii, marszałek Massena obiegł tę fortecę, bronioną przez Anglików i zmusił ją 25 Sierpnia do kapitulacyi. W czasie odwrotu Francuzów z Portugalii, po morderczej walce Masseny z Wellingtonem (3 i 4 Maja 1811), francuzki dowódca Almeida wysadził w powietrze większą część fortytikacyi; Anglicy jednak wkrótce je przywrócili.

Almeida (Antoni d’), znakomity portugalski anatom i chirurg, urodził się w Baira 1761 r., wszedł do szpitala ś. Józefa, jako dozorca chorych, pracą zaś i talentem z tak nizkiego stopnia wzniósł się powoli do stopnia professora i naczelnika oddziału chirurgicznego w tymże szpitalu. W r. 1791 Almeida kosztem rządu portugalskiego wysłany został dla dalszego kształcenia się do Londynu, gdzie korzystał z towarzystwa najznakomitszych chirurgów i po dwuletnim pobycie wrócił do Lizbony. Pełnił tu, z największym pożytkiem dla uczących się, obowiązki professora anatomii aż do r. 1810, w którym podejrzany o sprzyjanie Francuzom, skazany został na wygnanie, na wyspy Azorskie. Ułaskawiony udał się do Londynu, potśm do Rio-Janeiro i nakoniec wrócił do ojczyzny, gdzie 1822 r. życie zakończył. Jako professor i pisarz wiele przyczynił się do upowszechnienia znajomości chirurgii w Portugalii. Napisał: Tratado completo de medicina operaioria, Lizbona 1801, 4 t.; Obrat chirurgicas, tamże 1813—14, 4 tomy; nadto przełożył Cuvier’a królestwo zwierząt p. n. Quadro elementar da Historia natural dos animaes, Londyn 1815, 2 tomy.

Almeida (don Francesco d’), znakomity wódz portugalski, z rodziny hrabiów Abrantes, zyskał rozgłośne imię w wojnach z Maurami, szczególniej zaś przy oblężeniu i zdobyciu Grenady, za co przez króla Emmanuela I mianowany został wice-królem Indyj Wschodnich w 1505 r. Później popłynął do Quiloa, mając do 36 żagli i wziął się natychmiast do ustalenia potęgi portugalskiej w ludyjach. Quiloa, Mombaza, Cananor, Cochin, Ralkutta i Malakka poddać się musiały zwycięzkiemu wodzowi, w czém mu silnie pomagał syn jego Lorenzo Almeida, znany z odkrycia wysp Maldywskich i Madagaskaru. Lorenzo postanowił zapewnić Portugalii wyłączne panowanie na morzu Indyjskiem i w tym celu starał się odciąć Wenecyję i Egipt od handlu indyjskiego. Przestraszeni Wenecyjanie podburzyli sułtana egipskiego, który idąc za ich poradą wystawił silną flottę, powierzył dowództwo nad nią perskiemu admirałowi Mir-Chakimowi i wyprawił go na pomoc królowi Kalkutty. Mirza korzystając z nieostrożności Lorenza, napadł na niego niespodzianie pod Czul i taką zadał mu klęskę, że sam Lorenzo zginął w bitwie, pozostawiając ojcu swemu dokonanie rozpoczętych planów. Tymcza-