Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/512

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

łania, prace i przypadki, a to stosownie do położenia gwiazd i przepisów astronomicznych. Wyraz ten zastępuje dotąd nazwę kalendarza. Później zwano Almanachami książkę, wydawaną zwykle około nowego roku, literaturze nadobnej, poezyi, a niekiedy rzeczom poważniejszym poświęconą, zalecającą się ozdobném wydaniem, tak przez staranność typograficzną, jako też przez dodanie nót i rycin. Taki Almanach wydaj w Lublinie w r. 1815 Klemens Urmowski; p. n. Almanach Lubelski na rok 1815, dla amatorów literatury ojczystej (w 12-ce str. 135). Odtąd almanachy nazywano noworocznikami (ob. Noworocznik).

Almandyn, (ob. Alabandyn).

Almani czyli Alemani (Dominik), stolnik lubelski był posłem króla Stefana Batorego do króla szwedzkiego. ByJ pierwszym z tego domu, który przybył z Włoch do Polski, i używał herbu tegoż nazwiska. W roku 1578 został kuchmistrzem nadwornym króla Stefana Batorego, otrzymał urząd żupnika olkuskiego. Umarł 1595 r. Potomkowie jego, wkrótce znów się do Włoch przenieśli.

Almanza, miasteczko w Nowej Kastylii, niedaleko granic królestwa Walencyi. W czasie wojny o sukcessyją hiszpańską (ob.) Francuzi, pod dowództwem marszałka Berwick, odnieśli tu 25 Kwietnia 1707 roku walne zwycięztwo nad Anglikami i Portugalczykami. Skutki wygranej tej bardzo były ważne, gdyż ułatwiły zajęcie królestwa Walencyi i działania wojenne Francuzów w Arragonii.

Almanzi (Józef), jeden z najuczeńszych spółczesnych Izraelitów, poeta i badacz starożytności, urodził się w Padwie 1814 roku. Dzieło jego: Higajon be’kinor (Głosy arfy), obejmuje poezyje hebrajskie, tak oryginalne, jako też naśladowane z poetów łacińskich i włoskich. Jego poezyje załączone są także do nowego wydania prac rymotwórczych E. Luzzato (1839 roku). Almanzi w dziele: Abne Sicaron, ważném dla archeologii hebrajskiej, zamieścił nagrobki hebrajsko-hiszpańskie. S. D. Luzzato wydał objaśnienia do tego dzieła, w Pradze 1845 roku.

Almanzor (Abu-dżafer-Abdallah-ben-Mohammed-al-Mansur), był drugim kalifa z dynastyi Abassydów, panował od 754—775 r. Krwawe bitwy, morderstwa, wiarołomne intrygi i zdrada utorowały Almanzerowi drogę do władzy, po objęciu której zajął się czynnie wytępianiem sekt przeciwnych Islamizmowi, a szczególniej chrześcijan syryjskich, których niemiłosiernie uciskał. Pomimo wrodzonej sobie srogości opiekował się naukami, kazał przetłómaczyć z Syryjskiego Elementa Euklidesa, ułożył koran i tak był zamiłowanym w architekturze, iż nie zważając na szemranie narodu wydawał bajeczne summy na przyozdobienie Bagdadu, stałej swej rezydencyi. Obok miłości do nauk i sztuk pięknych zachowywał nadzwyczajną prostotę w życiu i nieskażoną czystość obyczajów. Umarł w 63 r. życia, podczas pielgrzymki do Mekki.

Al marco, t. j.: podług wagi grzywny, tak się na cedułach giełdowych (kurs-cetlach) oznacza cenę monet rzadszych, lub często nie posiadających należytej wagi, jak np. dukatów i innych złotych pieniędzy.

Almaryja, była to szafa lub skrzynia na schowanie przeznaczona. Sprzęty tej nazwy znajdowały się w każdym w Polsce zagospodarowanym i dobrze urządzonym obywatelskim domu.

Almasy (Almaszy), szeroko rozgałęziona rodzina szlachecka w Węgrzech. — Almasy (Józef Ignacy), był generałem jazdy austryjackiej i odznaczył się na czele pułku huzarskiego w wojnie siedmioletniej, za co do godności hrabiowskiej wyniesionym został. Tenże sam Almasy otrzymał w 1773 r. stopień feld-marszałka-porucznika, a w 1784 został naczelnym wodzem kawaleryi. — Almasy (Paweł), ur. się 1818 r. w Peszcie, był w r. 1844 deputowanym na sejmie preż-