Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/485

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

polski należy. Tym wyrazem wszelako, oznaczano głównie lekarstwo, używane powszechnie w całej Europie i w Polsce w XVI wieku. Syreniusz podaje, że do tego lekarstwa wchodzić powinny: surowy jedwab’, w poczwarkach świeżego czerwca farbowany, sok z jabłek, różana woda, cukier, drzewo rajskie, cynamon, ambra, kamień lazurowy, tłuczone perły uryjańskie, złoto bite i piżmo. Według tego zielnikarza alkiermes wielce był skuteczny: lękliwemu sercu, drżeniu jego, mdłości serdecznej, szaleństwu, melancholii. Przypisywał nawet mu moc, wstrzymującą konanie. Alkiermes Lubelski słynął na całą Polskę.

Alkierz, dwojakie miał znaczenie w języku naszym: w XVI wieku znaczył narożnik w budynku, lub ganek zewnątrz; później wyłącznie alkierzykami zwano boczne, ustronne izdebki, pokoiki. — Gospodarskie domy składały się zwykle z izby, alkierza i komory. Pokoje gościnne z garderobami w czasach Stanisława Augusta zwano po dawnemu, alkierze; później, małe pokoiki, zajmowane zwykle przez kobiety.

Alkmaar, miasteczko w północnej Hollandyi, liczy 9,500 mieszkańców, przemysłowe i handlowne; pamiętne jako miejsce urodzenia poety Henryka z Alkmaar (ob.), oraz kapitulacyją, zawartą tu w d. 18 Października 1799 r. przez księcia Yorku, po pobiciu jego armii anglo-rossyjskiej przez francuzkiego generała Brune.

Alkmaer (Henryk d’), poeta niemiecki, domniemany autor romansu, a raczej satyry o lisie: Reineke Voss czyli Fuchs, był ochmistrzem u księcia Lotaryńskiego. Miał żyć przy końcu XV wieku. Wielu uczonych powątpiewało o istnieniu Alkmaera, uważając tę nazwę za pseudonym Mikołaja Baumann, który miał ową satyrę napisać, mszcząc się za doznane krzywdy od księcia Juliers, którego służbę opuścił, przeszedłszy do księcia Meklemburskiego.

Alkman, po attycku Alkmaion, poeta grecki, syn niewolnicy lidyjskiej, rodem z Sardes, żył w Sparcie, której udzielono mu obywatelstwo, około 670 do 640 r. przed Chrystusem. Pisał w dyjalekcie doryckim z domieszaniem delikatniejszego eolskiego pierwiastku, pochwalne pieśni dla dziewic, peany i hymny, które wraz z pieśniami Terpandra śpiewane były przy ucztach. Według Suidasa, on pierwszy zastąpił poważny hexametr lżejszym i powabniejszym wierszem, który jego nosi nazwisko: Alcmanicum genus, składającym się z trzech daktylów i jednej syllaby według następnego wzoru:

—  ∪  ∪   —  ∪  ∪   —  ∪  ∪   —  
—  ∪  ∪  

Spartanie wielce tego poetę cenili, i po śmierci wystawili mu pomnik, chociaż podanie głosi, iż przebierał miarę w winie i miłości. Grammatycy alexandryjscy komentowali i na sześć ksiąg podzielili utwory Alkmana, z których do nas mało-znaczące doszły fragmenta. Można je znaleść w wydaniu Welckera (Giess. 1815), w Schneidewina: Delectus poetarum elegiacorum graecorum (Gött. 1838 r.), i w Bergka Poetae lyrici graeci (Lips 1843).

Alkmene, była córką Elektryjona, króla Myceny i żoną Amfitryjona, któremu urodziła Iliklesa, z Jowiszowego zaś objęcia (w postaci Amfitryjona) Herkulesa. Po śmierci męża poszła za syna Jowiszowego, Radamanta, żyjącego w Okalii, w Beocyi. Według innych, Jowisz kazał Merkuremu przenieść jej ciało na wyspy błogosławionych, gdzie ją Radamantowi poślubił. Jako matka Herkulesa i prababka Heraklidów, wielokrotnie była opiewaną przez greckich poetów.

Alkmeon (po grecku Alkmajon), syn Amfiarausa i Euryfili, ścigany przez furyje za zabicie matki, która skłoniła ojca do wyprawy przeciwko Tebom, gdzie temu ostatniemu śmierć była przeznaczoną. Tylko do kraju powstałego po dokonaném