Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/486

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

już morderstwie, mógł Alkmeon ujść przed furyami, bo matka umierając przeklęła wszystkie, któreby mu przytułek dały. Ze zaś z łona wód rzeki Acheloiis wynurzyła się właśnie wyspa, tam więc Alkmeon szukał schronienia, i po odsunięciu pierwszej żony Arsinoi z córką bożka wód tamecznych Kallirhoą połączył się. Niedługim wszakże cieszył się z nią pokojem: wyłudziwszy bowiem na żądanie żony naszyjnik Eryfili, od pierwszego teścia Flegeusa, został przez synów tegoż zabity. Sofokles, Stezychorus i Eurypides, baśń tę wzięli za osnowę kilku tragedyj, które zaginęły.

Alkmeon, filozof grecki, urodził się w Krotonie około r. 500 przed Chrystusem, był uczniem Pytagorasa, potem wsławił się przez swoje badania natury i praktyczną medycynę. Był on jednym z pierwszych, co robili sekcyję na zwierzętach. Alkmeon utrzymywał, że zaćmienia pochodzą z obrotu księżyca; że planety odbywają bieg przeciwny gwiazdom stałym; że dusza przebywa głównie w mózgu; że w rozwinięciu płodu najpierw ukształca się głowa; że zdrowie ludzkie zależy od równomierności ciepła, suchości, zimna, wilgoci, słodyczy, goryczy i tym podobnych własności, tak iż choroba, według Alkmeona, jest zerwaniem harmonii między niemi. Myśli te były pierwszą były zasadą starożytnej teoryi, a nawet dziś wznawianej, o czterech temperamentach.

Alkohole. Do rzędu ciał które tém nazwiskiem oznaczamy, należy wielka liczba związków organicznych, z wielu względów podobnych do alkoholu zwyczajnego czyli winnego (spirytusu), który jako oddawna znany i wyrabiany fabrycznie w znacznych ilościach najlepiej został zbadanym. Do tej gruppy należą ciała na pozór nadzwyczaj różne; jedne bowiem, jak np. alkohol cetylowy, stanowiący główną część olbrotu (ob.), są to ciała stałe, mające własności tłuszczów, nierozpuszczalne w wodzie, w wyższej temperaturze nie lotne bez rozkładu; drugie, jak np. alkohol amylowy nadający przykry zapach surowej t. j. nie oczyszczonej wódce, są ciała płynne, wszakże dosyć gęste, nawet oleiste, w wyższem cieple ulatujące bez rozkładu i w wodzie albo bardzo mało, albo wcale nierozpuszczalne; nakoniec trzecie, jak alkohol zwyczajny, są ciała bardzo płynne, lotne, i z wodą mieszające się we wszystkich stosunkach. Pod względem jednak składu tudzież zachowania się chemicznego, ciała te tak są do siebie podobne, że musiano z nich utworzyć jedną gruppę, którą mianem alkohole oznaczono. Najważniejszym charakterem chemicznym alkoholów jest tworzenie aldehydów (ob.) i kwasów odpowiednich; eterów, kwasów zjednoczonych i węglowodorów. Aldehydy tworzą się z alkoholów przez utratę dwóch jednostników wodoru, kwasy zaś powstają z ostatnich przez przybranie dwóch jednostników tlenu. Tym sposobem z alkoholu etylowego (zwyczajnego) powstaje aldehyd octowy (ob.), a następnie kwas octowy; z alkoholu cynamonowego, aldehyd i kwas cynamonowy i t.p. Pod względem składu chemicznego mamy alkohole jedno, dwu i trój zasadowe, należące do typów HHO₂  H₂H₂O₄  i H₃H₃O₆ . W każdym za H, H₂ lub H₃ podstawia się odpowiedni rodnik alkoholowy; i tak np. do typu podwojonego jedn. wody należy C₄ H₅HO₂  alkohol etylowy, który jest jednozasadowym, wydaje bowiem jedno-zasadowy kwas octowy (ob.); do drugiego typu należy dwuzasadowy alkohol glikolowy C₄ H₄H₂O₄ , wydający odpowiedni dwuzasadowy kwas glikolowy; do trzeciego typu należy gliceryna C₆ H₅H₃O₆ , która jest alkoholem trójzasadowym. Skład alkoholów można jeszcze inaczej przedstawić, uważając je mianowicie jako