Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/484

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

octowy, aceton i woda. Warstwę dolną przemywają wodą dla usunięcia ciał obcych, a następnie zmieszawszy z wapnem kaustycznem, które zatrzymuje wodę, destyllują i otrzymują alkarsin w stanie zupełnie czystym. Przechowują go w naczyniach szczelnie zamkniętych, pod warstwą wody. Dym z alkarsinu w powietrze wychodzący, gwałtownie drażni błony szluzowe nosa i oczy, jest trojący, z powodu zawartego w nim kwasu arszenowego. Kropla alkarsinu puszczona na skórę, sprawia kłucie, większa zaś ilość może sprawić rany złośliwe. Skład jego przedstawia wzór: C4H12As2. Alkarsin łącząc się z tlenem powietrza w ten sposób, że się nie zapala, rozkłada się na trzy ciała: kwas arszenowy, tudzież dwa nowe związki, nazwane przez Bunsen’a Alkargen (C4H14O5As4) i Hydrarsin (skład niepoznany). Alkarsin łączy sie z chlorem dając chlorek alkarsinu (C4H12As2Cl2).

Alkatoë, córka Minyasa, a siostra Leusyppy i Arsyppy, równie jak one przez Bachusa, za to że nie brały udziału w szalejących na cześć jego bachanalijach, przemienioną została w nietoperza.

Alkekingi, rodzaj roślin do rodziny psiankowatych (Solaneae) należący, utworzony przez Tourneforta, lecz później od Linneusza w rodzaju Physalis pomieszczony, i dziś powszechniej pod tém nazwiskiem, to jest: Physalis Alkekingi znany. Cechy rodzajowe są: kielich do połowy na 5 działek rozcięty, trwały, po okwitnieniu rozrastający się; korona kółkowa 5 działkowa; pręcików 5, od korony krótszych; guzik owocowy okrągły, na nim szyjka tak długa jak pręciki, blizna tępa; owoc jest okrągłą jagodą dwukomurkową, w kielichu wydętym, zwykle kolorowym i pięciokątnym zamkniętą; nasiona liczne, spłaszczone, nerkowate. W rodzaju tym mieści się do 50 gatunków, powiększej części w krajach gorących starego i nowego lądu rosnących. Wiele gatunków rośnie nad brzegami Śródziemnego morza, inne w Indyjach Wschodnich, w Antyllach, Mexyku i Peru. — Physalis Alkekingi L., jest gatunek zielny, po ziemi się rozpościerający, na stopę wysoki. Kwiaty ma białe lub blado żółtawe, pojedynczo z pomiędzy liści wyrastające. Kielich, w czasie dojrzałości owocu nadęty, zawiera jagodę czerwoną, z pozoru do małej wisienki podobną. Rośnie w południowej Europie, jagody przedtem były używane w medycynie. J. P.

Alkendi (Abu-Yussuf-Yakub-Ben-Ishak), jeden ze znaczniejszych fizyków arabskich, żył w pierwszej połowie IX wieku. Po ukończeniu studyjów w Bassorze i Bagadzie, zajął się tłómaczeniem i komentowaniem Arystotelesa, następnie pisał wiele o filozofii, matematyce, medycynie, polityce, muzyce i t. p. On to w jednem z dzieł swoich stara się dowieść, że niepodobna rozumieć filozofii bez poprzedniej znajomości matematyki. Z powodu różnorodnej erudycyi i wygłaszanych opinij Alkendego, sądzono, iż był żydem, a nawet chrześcijaninem, z tego jednak, co o nim mówi Abulfaradż, chrześcijanin, historyk arabski, wątpić nie można, iż był wyznawcą alkoranu, co potwierdza także Abdallatif, uczony lekarz arabski XII wieku, w jednej ze swych rozpraw o istocie Boga i jego przymiotach.

Alkiermes. Pod tém nazwiskiem rozumieją się jagody z roślin Phytolacca decandra i Phytolacca virginiana, należących do rodziny Phytolacceae (R. Brown), a u Linneusza do klasy dziesiątej, rosnących w Ameryce północnej, a mianowicie w Wirginii, a w Europie hodowanych po ogrodach. Jagody te po dojrzeniu dają sok czerwony, który się używa do farbowania na czerwono wina i wyrobów cukierniczych. Młode rośliny w Ameryce używane są do przypraw kuchennych, lecz starsze mają własności trujące, (ob. Kermes). — Alkiermes, wyraz z arabskiego, oznacza gatunek robaczków czerwonych, do których i Czerwiec