Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/423

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

kolwiek w trzeciej części znacznie uszkodzone, obejmuje jednak jeszcze 22 postaci ludzkich i 16 koni. Wyobraża ono wielką bitwę dwóch wojsk, zapewne Alexandra z Daryjuszem, zkąd nadano mu nazwę bitwy Alexandra. Po bliższe szczegóły o tym znakomitym utworze sztuki odsyłamy do dzieł Hettnera: Vorschule zur bildenden Kunst der Alten (Tom I, Oldenburg, 1848) i Starka: Ein Jahr in Italien (Tom II, Oldenburg, 1848).

Alexandra Newskiego order, ustanowiony przez Piotra Wielkiego, lecz ogłoszony dopiero przez cesarzowe Katarzynę I r. 1725 dnia 30 Sierpnia. Ozdoby tego orderu są: gwiazda srebrna ośmiokątna, z cyfrą ś. Alexandra, na tle srebrnem, pod książęcą koroną, z napisem złotemi literami na czerwonej obwódce: „Za prace i ojczyznę“ (za trudy i otieczestwo); przypina się do lewej piersi. W dni uroczyste, obok gwiazdy, wkłada się wielka wstęga czerwona, przez lewe ramię, z krzyżem czerwonym zawieszonym u dołu, wyobrażającym ś. Alexandra na koniu, ze złotemi w przedziałach krzyża orłami dwugłowemi, pod koroną cesarską. Na drugiej stronie krzyża, w białem polu, cyfra łacińska ś. Alexandra.

Alexandre (Albert), znakomity szachista niemiecki, wsławił się genijalnością swoich kombinacyj i dwoma klassycznemi dziełami, p. t.: Encyclopedie des echecs (Paryż, 1837) i Collection des plus beaux problemes d’echecs (Paryż, 1846). Alexandre po długim pobycie w Paryżu, wrócił w 1843 r. do Niemiec, następnie zwiedził Egipt i ostatecznie znowu osiadł w Paryżu, gdzie pomimo podeszłego wieku po dziś dzień jeszcze publiczne udziela konsultacyje.

Alexandresco (Grzegorz), poeta wołoski, urodził się r. 1812 w Tirgoviste, „mieście wieszczów,“ był uczniem Helijadesa, z którym się później poróżnił. Zaprzyjaźniwszy się z półkownikiem Campineano, naczelnikiem oppozycyi liberalnej, za czasów Alexandra Ghika, opuścił służbę wojskową, aby poświęcić się wyłącznie literaturze i polityce, i brał czynny udział w pracach Towarzystwa filharmonicznego, zawiązanego w owej epoce (1835 r.). Jego satyry i bajki polityczne zjednały mu w krótkim czasie wielką popularność, którą przypłacił zamknięciem kilkoletniem w monasterze w głębi kraju. Wtedy wydał słynny utwór pod napisem „Rok 1840,“ w którym życzenia i nadzieje młodej Rumunii wyrażone są z rzadką jędrnością myśli i wysłowienia. Dzieła rymotwórcze Grzegorza Alexandresco zebrane są w jednym tomie, pod tytułem: Wspomnienia i wrażenia, listy i bajki (Bukarest, 1847). Alexandresco liczony jest do pierwszorzędnych bajkopisarzy wołoskich.

Alexandretta, miasteczko na pograniczu Syryi i Anatolii, z dogodną bardzo przystanią, założoną przez Alexandra W., a dziś zupełnie podupadłe.

Alexandri albo Alecsandri, poeta i uczony multański, urodził się r. 1821, z rodziców pochodzących pierwotnie z Wenecyi, odbywszy początkowe nauki na pensyi francuzkiej w Jassach, kształcił się dalej w Paryżu od r. 1834, a po otrzymaniu stopnia naukowego, i odbyciu podróży do Włoch, wrócił do rodzinnego kraju r. 1839. Połączył się z młodą Rumuniją, która w Jassach i Bukareście usiłowała odrodzić Multany i Wołoszczyznę wprowadzeniem wyobrażeń i literatury Zachodu. Pierwszą powieść swoje Kwiaciarka florencka, zamieścił w dzienniku „Dacyja literacka,“ założonym przez Cogalniceano, którego był najczyn-niejszym spółpracownikiem, do czasu zawieszenia tego pisma przez księcia Sturdza. Długa wędrówka w górach ojczystych po śmierci matki (1842 r.), natchnęła Alexandrego pierwszemi i może najpiękniejszemi jego poezyjami: Baba-Kloanta, Strounya, Doina, Kraia-Noii i t. d. Jednocześnie rozpoczął szereg ballad i pieśni ludu, które ogłosił drukiem dopiero w dziesięć lat później (1852 r.). Objąwszy r. 1844 wraz z Cogalniceano i Negruzzi, dyrekcyję dwóch