Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/202

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

do Egiptu, a państwo jego przywłaszczył sobie Abu-Mohammed-Obeid-Allah, przezwany Al-Mehadi, założyciel dynastyi Fatimidów.

Aglaja, jedna z trzech Gracyj (ob.), córka Jowisza i Oceanidy Eurynome.

Aglaja (Aglaja). Nazwę tę nadał botanik Loureiro krzewowi rosnącemu w Kochinchinie, i utrzymywanemu tamże w ogrodach kwiatowych dla piękności i zapachu. Decandolle przyjąwszy ten nowy rodzaj, umieścił go w rodzinie pomarańczowatych. Cechy tego rodzaju są: kielich 5 działkowy, pręcików 5 przy nasadzie w jedne wiązkę zrosłych; blizna szeroka, bezszyjkowa, guzik jednokomórkowy; jagoda jednoziarnowa. Rodzaj ten zawiera tylko jeden gatunek.

Aglaja, Swainson tém nazwiskiem oznaczył nowy rodzaj ptaków i pomieścił w nim największą część gatunków z rodzaju Tanagra.

Aglor, (ob. Akwileja).

Agle, jedna z planet teleskopowych.

Agłona w dawném województwie Inflanckiém, miasteczko z kościołem murowanym i klasztorem Dominikanów, — teraz w gubernii Witebskiej, powiecie Dynaburskim, na prawym brzegu rzeki Dźwiny położone, cztery mile na wschód Dynaburga.

Agmen, szyk pochodów wojskowych u dawnych Rzymian, tak urządzony, że z niego z łatwością żołnierze przechodzić mogli w szyk bojowy. Agmen longum, nazywał się marsz w długich kolumnach, — pilatum, w ściśniętych szeregach, — a quadratum, w czworobokach, z bagażami we środku. Później nazywano Agmen każde wojsko będące w pochodzie.

Agnaci. Krewni, t. j. ludzie złączeni wspólném pochodzeniem od jednej osoby, albo są Agnatami, t. j. krewnemi męzkiemi, pochodzącemi w linii męzkiej od wspólnego protoplasty, — albo Kognatami, t. j. krewnemi żeńskiemi, pochodzącemi odeń w linii żeńskiej. U nas pierwsi nazywają się potomkami i krewnemi po mieczy, drudzy po kądzieli. Prawo rzymskie, a za niém wszystkie prawie nowsze prawodawstwa, Agnatom znakomite nadają pierwszeństwo przed kognatami. Dzisiaj nazwa Agnatów utrzymała się już tylko na oznaczenie w jakiejkolwiek dynastyi panującej linij bocznych, zwłaszcza takich, które mogą być w skutek wygaśnięcia linii głównej powołane do zastępstwa na tron. Bez zezwolenia Agnatów, stosownie do przepisów dynastyjnych czyli domowych, będących zabytkiem dawnego feudalizmu, żadne zmiany organiczne w ustawie kraju nie są obowiązujące dla członków rodziny panującej.

Agnadel czyli Agnadello, miasteczko w księstwie Medyjolańskiém, nad kanałem łączącym rzeki Adda i Surio, pamiętne zwycięztwem Ludwika XII w 1509 roku nad armiją wenecką, skutkiem którego Wenecyja pozbawioną została dotychczasowego wpływu na całe Włochy. — W 200 lat później (1705 roku), w témże samem miejscu zaszła bitwa między księciem Vendóme a księciem Eugeniuszem.

Agnalie. (ob. Agonalie).

Agnano, małe jezioro o milę na zachód od Neapolu, utworzono przez krater dawnego wulkanu. W pobliżu jego znajduje się tak zwana Psia grota, znana ze swych wyziewów mefitycznych, i wytryskują gorące wody San-Gennaro, skuteczne przeciw cierpieniom syfilitycznym i podagrze.

Agnel, od ofiarowania N. M. Panny, karmelita bosy, kaznodzieja ordynaryjny w kollegijacie Warszawskiej, jest autorem: 1) Kazań o życiu miękkiém i rozkoszném, mianych w piątki marcowe w kollegijacie Warszawskiej, Berdyczów 1785 roku. 2) Kazań postnych przeciwko Libertynom o religii Jezusa Chrystusa, Berdyczów 1780 roku. 3) Kazań w dni uroczystości Panny Maryi