Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/203

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

4) Kazań przy uroczystym obchodzie zakończonego wieku I, zafundowania w Krakowie XX. Kapucynów, Kraków 1795.

Agnelet czyli Arguel, dawna moneta Francuzka, po raz pierwszy wybijana za Ludwika VII ze złota 24 karatowego, wagi 26 groszy, tak nazwana od baranka (agneau) na prawej stronie, z napisem: Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis; na odwrotnej stronie był napis: Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat. Pieniądz ten, pospolicie zwany barankiem złotym z dużą wełną (mouton a la grande laine), bardzo był poszukiwany i dlatego, równie jak hollenderskie dukaty, naśladowany we wszystkich prawie mennicach europejskich. Wartość jego na naszą monetę wynosiła około 13 złp. Od czasów Karola VII zaniechano we Francyi bicia Agneletów.

Agneli (Ludwik), Dominikan, wydał dzieło tyczące się teologicznych kwestyj p. n. Theatrum mundi, sive decisiones praecipuarum difficultatum in Thelogia (dissert.), Zamoscii 1619, in 4-to.

Agnesa czyli Adelajda, według domysłu Karamzina, córka W. Ks. Wszewołoda Jarosławicza; po śmierci pierwszego męża margrabiego Sztadeńskiego, weszła w związki małżeńskie z cesarzem Henrykiem IV, 1089 roku. Henryk chcąc doświadczyć jej wierności, namówił jednego z baronów, żeby się starał pozyskać jej miłość. Chcąc się oswobodzić od natrętnego wielbiciela, Agnesa naznaczyła mu schadzkę tajną. Zamiast barona, przyszedł w nocy, na umówione miejsce sam Henryk, i był niemiłosiernie zbity przez ludzi, przebranych w kobiece suknie, a nasadzonych przez Agnesę. Jednakże Henryk, mając zawsze w podejrzeniu żonę, zelżył ją i porzucił, a barona śmiercią ukarał. W trzy lata potem rozstała się z nim i wstąpiła do klasztoru, w którym umarła przełożoną.

Agnesi (Maryja-Kajetana), chluba i zaszczyt płci swojej, była córką don Pedra di Agnesi, pana na Monteveglio i professora matematyki w Bolonii. Urodziła się w Medyjolanie 1718 roku; mając lat ośm, tak wybornie znała łacinę, iż w tym języku odczytała mowę (drukowaną w Medyjolanie 1727 r.), w której dowieść usiłowała, że nauka klassycznych języków nie powinna być obcą kobietom. W jedenastym roku mówiła po grecku, jak swym rodzinnym językiem. Z równém zamiłowaniem poświęciła się nauce języków wschodnich, oraz francuzkiego, hiszpańskiego i niemieckiego, a później geometryi i Filozofii spekulatywnej. Do rozwinięcia tych niepospolitych zdolności przyczyniał się sam jej ojciec, przyjmując w swym domu literatów i uczonych, w pośród których córka jego, jaśniejąca wdziękami i talentem, rozwijała i broniła liczne swe pomysły filozoficzne, po większej części publikowane przez jej ojca w piśmie Propositiones philosophiae (Medyjolan 1734 r.). Doszedłszy dwudziestego roku, Maryja-Kajetana wyłącznie zajęła się matematyką: napisała niepospolitą rozprawę o Sekcyjach konicznych, która wszakże drukowaną nie była; później wydała Instituzioni analitiche (2 tomy in 4-to Medyjolan 1748 roku). Dzieło to, tłómaczone na język francuzki przez Antelmy (Paryż 1775), a na angielski przez Colson‘a (Londyn 1801), tyle sławy zjednało autorce, iż papież Benedykt XIV nie wahał się mianować jej professorem matematyki przy uniwersytecie Bolońskim, w zastępstwie chorego i w podeszłym już wieku będącego ojca. Agnesi miała wtedy lat 32; wraz ze studyjami matematycznemi znikł wrodzony jej humor wesoły. Wkrótce też zerwawszy wszelkie stosunki ze światem, wstąpiła do ścisłego zakonu, poświęciwszy się wyłącznie pielęgnowaniu chorych i biednych. Umarła 1799 roku. — Agnesi (Maryja Teresa), siostra jej, napisała kilka kantat i muzykę do trzech oper: Sofonisbe, Ciro in Armenia i Nitocri, które w swym czasie miały powodzenie.

Agnetyski, zakonnice Ś-tej Agnieszki, ufundowane roku 1461 podług reguły