Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/150

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Adryjanopolskie traktaty, (ob. Adryjanopol).

Adryjanowic czyli Andrzejowic (Waleryjan X.), Dominikan w Stołpcach, na Litwie, miał Kazanie na pogrzebie Dadziboga Wladysława Słuszki, kasztelanica żmójdzkiego. i podwakroć wydał. Raz je w 1630 r., w którym Władysław królewicz obrany carem moskiewskim, Alexandrowi Słuszce krewnemu zmarłego, przypisał z Warszawy; drugi raz, we Lwowie 1631 r., i to wydanie ze Stołpców ofiarował temuż Słuszce i Zofii Konstancyi Zienowiczównie, kasztelance żmudzkiej. Czystą polszczyzną napisane to kazanie.

Adryjatycka wyprawa 1806 i 1807 roku. Dowodzący eskadrami na morzu Adryjatyckiém wice-admirał Sieniawin, otrzymawszy rozkaz rozpoczęcia działań wojennych przeciw odstąpionym Francuzom prowincyjom: weneckiej, dalmackiej i Bocca-di-Cattaro, mając 10 okrętów i 34 innych statków; przy pomocy nadbrzeżnej ludnos:ci słowiańskiej, oraz mieszkańców Serbii i Czarnogórza, opanował twierdze Castel-novo i Cattaro, usadowił się w Dalmacyi, zawładnął wyspami Curcolo i Lissą, i wysadziwszy swą piechotę na ląd, zamierzył wyprzeć wojska francuzkie pod generałem Lauriston z rzeczypospolitej raguzańskiej. Korzyści odniesione poprzednio nad Francuzami przez połączone siły rossyjskie i czarnogórskie, pod dowództwem metropolity Niegusza, zmusiły ich do ustąpienia ze Starej Raguzy. Sieniawin, dawszy pomoc Nieguszowi, atakował generała Lauriston, odparł go i obiegł miasto Nową Raguzę; ale odebrawszy rozkaz z Petersburga oddać okrąg Cattaro Austryjakom, odstąpił od oblężenia i powrócił do Castel-novo. Mieszkańcy tego miasta i jego okręgu, nie chcąc przejść pod władzę Austryjaków, oświadczyli Sieniawinowi gotowość przyjęcia poddaństwa rossyjskiego; Sieniawin poradził aby wysłali deputacyję do Petersburga, i w oczekiwaniu jej powrotu, osadził załogą Castel-novo, Cattaro, Risono. Korpus wojsk francuzkich pod dowództwem Marmont’a, dwa razy atakował Rossyjan pod Castel-novo; ale odparty musiał zamknąć się w Starej Raguzie, gdzie był ściśle blokowany. Sieniawin znowu zajął wyspy Curcolo, Lezzino i inne; ale dowiedziawszy się o niebezpieczeństwie zagrażającém wyspie Korfu ze strony Alego-Paszy Janiny, pośpieszył jej na pomoc. Z powodu rozpoczętej wtedy wojny z Turkami, z większą częścią floty odpłynął na Archipelag. Rossyjanie zajmowali jeszcze okrąg Cattaro do końca Lipca. Nakoniec, twierdze okręgu zostały oddane Francuzom.

Adryjatyckie morze, czyli zatoka wenecka, od miasta Jdr/a, blisko ujścia rzeki Po; tak nazywamy część morza Śródziemnego, oblewającą z jednej strony brzeg wschodnio południowy Włoch, z drugiej Illiryję, Dalmacyję i Albaniję. Ciągnie się od przylądka Otranto na południu zachodzie, aż do zatoki Tryjestu na północy, w długości około 130 mil geograficznych. Znaczniejszemi miastami brzegu włoskiego, poczynając od północy są: Rimini, Pessaro, Sinigaglia, Ancona, Pescara, Termoli, Vieste, Manfredonia, Molfetta, Polignano, Brindisi i Otranto. Na brzegu przeciwnym, skalistym i poszarpanym w liczne przylądki i zatoki, wymieniamy: Fiume, Buccari, Novi, Zarę, Raguzę, Cattaro, Durazzo i Valonę. Z rzek większych wpadają do Adryjatyckiego morza tylko Adyga i Po; z tego też może powodu wody jego nadzwyczaj są słone. Przypływ i odpływ morza nie daje się tu prawie spostrzegać. Żegluga w lecie bardzo przyjemna, lecz w zimie, z powodu panujących wiatrów południowo wschodnich niebezpieczna. Pierwszém miastem handlowém Adryjatyku jest teraz Tryjest, lubo i Wenecyja, Ancona, Fiume i Sinigaglia ważnemi pod tym względem są punktami.

Adryjatyk, (ob. Adryjatyckie morze).

Adrychomijusz (Krystyjan), urodził się w Delft, w Hollandyi 1533 r., wstąpił tu do stanu zakonnego, lecz wojny domowe zmusiły go do opuszczenia kraju.