Przejdź do zawartości

Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/149

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

ministratorem, strażnikiem, wikarym i exarchą patryjarszéj stolicy. W r. 1721 ustanowienie Synodu, położyło koniec i administracyi.

Adryjan, Dominikan, spowiednik i Kaznodzieja Zygmunta I, króla Polskiego, suffragan poznański i biskup enneński, zmarły r. 1539 słynął z wymowy kaznodziejskiej.

Adryjan, zakonu ś. Franciszka, wydał w Krakowie 1545 r.: Naśladowanie Chrystusa Pana, ksiąg czworo; według przedmowy, poprawił tylko tłumaczenie jednego z braci zakonnych.

Adryjan (Albin) Luzatczyk, słynął w Krakowie około r. 1532, poezyje jego rozproszone są w różnych dziełach współczesnych Polaków.

Adryjan Romanus, matematyk, oddawał się szczególnie algebrze, która to nauka rozwinęła się w Europie za jego czasów w drugiej połowie XVI wieku. O nauce tej, Adryjan pisał dzieło bawiąc w Hollandyi, skąd udał się do Francyi na naukę do sławnego Vieta matematyka. W r. 1610 przybył do Polski i nauczał matematyki w akademii Zamojskiej, skąd korrespondował naukowo z Broscyjuszem.

Adryjan, (z francuzkiego: adrienne) kaftanik kobiecy: moda francuzka z czasów Stanisława Augusta.

Adryjanici, sekta pochodząca od Symona czarnoksiężnika, podług Teodoreta. Zwolennicy Adryjana Hamstediusa, jednego z nowatorów XIV wieku, byli mianowani tém nazwiskiem. Przyjęli oni wszystkie błędy Anabaptystów i dopuszczali się innych jeszcze bluźnierstw, twierdząc, że Jezus Chrystus był synem niewiasty tak jak każdy człowiek; że był założycielem religii chrześcijańskiej w pewnych tylko warunkach i t. d.

Adryjanopol, (po turecku Edreneh), druga stolica państwa ottomańskiego, w teraźniejszej Rumelii, założony przez cesarza Adryjana nad rzeką Hebrus, obecnie Maricą. Sułtanowie panowali tu od 1366—1453 roku, poczém stolicę swą przenieśli do Konstantynopola. W liczbie 80,000 mieszkańców Adryjanopola, mieści się 20,000 Greków, pod zwierzchnictwem religijném arcybiskupa. Miasto posiada dwa pałace, 40 meczetów, 24 szkół wyższych, wodociąg i liczne kąpiele. W ogrodach okolicznych kwitnie nieprzeliczone mnóstwo róż, a wyrabiany z nich olejek stanowi, obok opijum, najważniejszy artykuł tutejszego handlu. Po ukończeniu wojny rossyjsko-tureckiej, wybuchłej z poduszczenia Karola XII. zawarty został w Adryjanopolu 13 Czerwca 1713 r. traktat, będący dopełnieniem zawartego dwoma laty wcześniej nad Prutem, którym oznaczono dokładniej granice między Rossyją i Turcyją. Nadto Rossyja zobowiązała się wyprowadzić wojska swoje z Polski, dozwolić królowi szwedzkiemu, znajdującemu się podówczas w Turcyi, swobodnego powrotu, chociażby przez kraje rossyjskie, tudzież nie zakładać twierdz między Azowem i Czerkaskiem. W wojnie z lat 1828—29, Adryjanopol, chociaż silnie obwarowany, został 20 Sierpnia 1829 r. prawie bez oporu zajęty przez generała Dybicza, skutkiem czego 19 Września t. r. stanął pokój adryjanopolski. Porcie powrócono Mołdawiję i Wołoszczyznę, tudzież wszystkie zdobycze w Bulgaryi i Rumelii; rzekę Prut, a dalej prawy brzeg Dunaju, ustanowiono granicą od Rossyi europejskiej. Natomiast cały brzeg morza Czarnego, od ujścia Kubanu aż do portu ś. Mikołaja, tudzież kraje kaukazkie, z większą częścią paszaliku Ahałcyk i miastem tegoż nazwiska, pozostały w rękach Rossyjan, którym prócz tego zapewniono wolny handel w całej Turcyi, oraz żeglugę na Dunaju, na morzach Czarném i Śródziemném. Wszystkim mocarstwom zostającym w pokoju z Porta, zawarowano wolny przepływ przez Dardanelle; Serbija, Mołdawija i Wołoszczyzna otrzymały byt więcej samodzielny, a niezawisłość polityczna Grecyi została przez Portę uznaną.