Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/1001

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Anuju jest żeglowny, lecz dla braku ludności żegluga się po nim nie odbywa. 2) Mały Anuj, płynie na półn.-wschód. Wielkiego i blizko jego ujścia wpada do Kołymy. 3) Anuj, rzeka w gubernii Tomskiej, wypływa z gór Bijskich, gałęzi Ałtaju; przebiegłszy 30 mil wpada do rzeki Ob. Szerokość jej od 5 do 40 sążni. Nad jej brzegami znajdują sie kopalnie. Nad Anujem leży twierdza Anujska.

Anujska twierdza ob. Anuj.

Anville (Jan Chrzciciel Bourguignon d’), jeden z najsławniejszych geografów i autorów mapp geograficznych, ur. 1697 r. w Paryżu, w dwudziestym drugim roku życia, taki już zjednał sobie rozgłos w nauce, że mianowany został geografem królewskim, później sekretarzem prywatnym księcia orleańskiego, a w 1775 r. adjunktem akademii nauk. Pomimo wątłej budowy ciała doszedł późnej starości, umarł bowiem w 1782 roku. Mapp wydał 211, z których najcelniejszemi są: Atlas général (Paryż, 1737 — 1780) i Atlas antiquus major, objaśniający jego dzieło p. t.: Géographie ancienne abrégée. Niemniej ważnemi są mappy d’Anville’a z epoki średniowiecznej. Z innych prac jego godnemi wspomnienia są: Etats formés en Europe après la chute de l’empire romain en Occident (Paryż, 1771) i Traité de s mesures itinéraires anciennes et modernes (Paryż, 1769).

Anxur, miasto w starożytném Latium, należące pierwotnie do Wolsków, które Grecy i Rzymianie zwali Terracina. Znajdowała się tu słynna świątynia Anxura (Jowisza Wolsków), od której, jak się zdaje, pochodzi nazwisko miasta. Nieopodal leżała świątynia i źródło poświęcone czci Feronii, którą jedni autorowie nazywają Nimfą, drudzy małżonką Anxura.

Anytus, bogaty mieszczanin ateński, przez czas jakiś był naczelnikiem stronnictwa demokratycznego: wraz z Trazybulem i Archinusem zwalił panowanie trzydziestu tyranów. Anytus głównie osławił się swoją nieprzyjaźnią przeciw Sokratesowi, występując nawet wespół z Melitusem i Likonem, jako jego oskarżyciel na śmierć i życie. Niedługo po straceniu Sokratesa, sprawiedliwa kara dotknęła bezecnika; wygnany bowiem z Aten, ukamienowany został przez mieszkańców Heraklei w Poncie.

Anyż. Pimpinella Anisum L. (Anisum vulgare Gaertner); roślina z rodziny baldaszkowych (umbelliferae), ma liście korzeniowe trzydziałkowe, wcinane. Korzeń roczny, długi, biały, cienki; łodyga gałęzista. Owoc podłużny z dwóch małych ziarn, wypukłych, żeberkami oznaczonych, szczelnie z sobą zetkniętych złożony. Ziarna te mają właściwy korzenny smak, przyjemny zapach, są pospolitego użytku w naszych gorzelniach; chleb z anyżkiem pieczony ma smak przyjemny. Nazwisko anyżu nadają niewłaściwie wielu innym aromatycznym nasionom, jako to: anyżem ostrym, zowią zwyczajnie kminek (Cuminum Cyminum); anyżem gwiaździstym zowią badyjon (Illicium anisatum); anyżem francuzkim, zwyczajny koper włoski (Anethum foeniculum, L).

Anyżowe drzewo, drzewo twarde, przez Amsterdam i Petersburg przywożone w grubych klocach, odznaczające się zapachem anyżu, a pochodzące z rośliny: badyjan (ob.) (Illicium anisatum). Używa się w tokarstwie, a jeszcze więcej w stolarstwie do robót fornirowanych, kolor jego jasno popielaty.

Anyżówka, wódka otrzymywana przez moczenie anyżu w wódce zwyczajnej, lub przez destyllacyją tejże z anyżem. — Anyżowy likier (Anisette), otrzymuje się podobnież jak wódka anyżowa, z dodatkiem wielkiej ilości cukru; najbardziej cenionemi likierami tego rodzaju są: Bordeaux i Martinique.

Anza, ob. Hanza.

Anzac (z niemieckiego: Ansatz), tak nazywają munsztuczki w instrumentach