wielkiej ilości potażu w nich zawartego, inni zaś pierwiastkowi zawierającemu siarkę, który z białkiem i wodą wydaje olej ostry, eteryczny, oprócz roślin wspomnionych. Używa się także z wielkim skutkiem, przeciwko szkorbutowi, soku cytryn świeżych, barszczu burakowego, rzerzuchy jako sałaty i t. d. Liście warzęchy świeże, są dzielnym środkiem zapobiegającym szkorbutowi, a kreozot należy także do najpewniejszych środków leczących tę chorobę.
Antytakci, heretycy w drugim wieku, którzy utrzymywali jeden z najdziwaczniejszych obłędów umysłu ludzkiego. Przypuszczali Boga sprawiedliwego i dobrego; ale podług nich, świat był wydany na pastwę złego pierwiastku, który zwiódł ludzi, przedstawiając im za dobre to co było złem, a za złe to co było dobrém. Ztąd wyprowadzali wniosek, że człowiek powinien czynić wszystko wbrew temu co przykazują prawa boskie i ludzkie. Był to wygodny środek usprawiedliwiania zbrodni i występków, i niewykonywania żadnej cnoty. L. R.
Antyteza, twierdzenie przeciwne, figura retoryczna, za pomocą której jedne myśl podnosi się przez przeciwstawienie jej drugiego pojęcia wprost z nią sprzecznego. Antyteza niekiedy bywa bardzo efektowną, zbyt częste jednak użycie jej nuży konieczném naówczas naciąganiem.
Antytrynitarze, heretycy, którzy odrzucają dogmat Trójcy Przenajświętszej w jedności boskiej, i przypuszczają w bóstwie jednę tylko osobę. Liczne są ich rozgałęzienia, o których pod właściwemi ich nazwiskami podana jest wiadomość. Do Antytrynitarzy liczą się: Unitaryjusze, Aryjanie, Melchizedechijanie, Sabelijanie, Socynijanie i t. d.
Antyum (Antium), starożytne miasto latyńskie, założone według podania, przez syna Ulissesa i Cyrcy na skalistym przylądku morza etruskiego, przez Tarkwinijusza Pysznego przyłączone do związku latyńskiego; później (r. 486 przed nar. J. Chryst.) wespół z Wolskami prowadziło wojnę przeciw Rzymianom, i zdobyte zamienioném zostało w kolonije rzymską. Gdy w 388 r. mieszkańcy Antium na nowo przeciwko władzy Rzymian powstali, miasto to po walnej bitwie morskiej powtórnie zostało zdobytém, mieszkańców jego przesiedlono do Rzymu, a dzioby ich statków wojennych, dla ozdoby mównicy, ustawiono na rynku publicznym czyli forum (ob. Rastra). Od tej chwili Antium, zamieszkałe prawie wyłącznie przez osadników rzymskich, wzmogło się niesłychanie, a w ostatnich czasach rzeczypospolitej oraz pod cesarzami zdobne było najwspanialszemi pałacami, w których magnaci, a nawet cesarze, jak np. Neron, przepędzali miesiące letnie. Wzniesiono świątynie i łuki tryjumfalne; nad wszystkiemi jednak jaśniały świątynie Fortuny, Eskulapa i Neptuna. Most tego miasta, w 388 r. zburzony przez Rzymian, później znów został przywrócony: leżał on w tem samem miejscu, gdzie dzisiejsze jest miasteczko Nettuno, samo Antium zaś, po którém jedna już tylko ostała się wieża, dziś nazywa się Anzio.
Anubis (po egipsku: złoty), bożek egipski, na pomnikach hieroglificznych zwany Anepu, podług podania syn Ozyrysa i Neftyzy, stróż bogów, wyobrażany pod postacią psa, albo też człowieka z psią głową, na której siedzi podwójna korona. Grecy nazywali go częstokroć Hermesem, niekiedy Hermanubisem, dla tego, że równie jak Hermes, odprowadzał umarłych do Amentesu (ob.), gdzie razem z Horusem czyny ich ważył w obec Ozyrysa.
Anuj Aniuj. 1) Wielki Anuj, rzeka we Wschodniej Syberyi, w kraju Czukczów, wypływa z pasma Stanowego, przebiega około 70 m. (według Saryczewa 110 m.) i blizko Niżniekołymska wpada do Kołymy. Rzeka ta niezmiernie bystra, corocznie zmienia koryto i tworzy wiele wysp. Prawy brzeg daleko urwistszy i w wielu miejscach skalisty; lewy nieco więcej pochyły. Niższy bieg Wielkiego
