Strona:PL Dzieła Ignacego Krasickiego T. 6.djvu/322

wnych wynalazków. Wzmagała ich w pracy dobroć i czujność monarchy; mieli łatwy do niego przystęp, zaprzątał się ich dobrem; sam starowny gospodarz umiał w dzierżawach swoich wieść rząd; i ztąd też za czasów jego tak Polska zakwitnęla, iż w ludności, ozdobie miast i zamków, w zabudowaniu wsi przechodziła sąsiedzkie państwa. Nieuchybny rozrządzenia dobrego skutek — dobre mienie — w kraju niegdyś winą i nierządem mieszkańców ubogim taką uczynił obfitość, iż za czasów Kazimierza Polskę za przykład kładziono, a sprawca takowej szczęśliwości Kazimierz był najdostatniejszym z królów.
 Umiał użyć dostatków, które własną pracą i przemysłem i sam zebrał i państwu swemu nadarzył; ale godne było wspaniałego jego umysłu to użycie ku uszczęśliwieniu i ozdobie kraja zbiorów swoich. Co więc dzieje krajowe o budowlach jego wspominają, co dotąd jeszcze widzieć się daje; powiedzieć należy, że nie tak przygód nieszczęsnych zdarzeniem, jak winą następców to prawie wszystko upadło.
 Przy Krakowie, stolicy swojej, wystawił miasto, które mu za przedmieście służy i któremu nadal nazwisko swoje Kazimierz. Miasto to ozdobne, obszerne, w udziałach swoich dobrze urządzone, murem wokoło opasał. W niem wspaniały kościół Bożego Ciała wystawił, przyozdobił i szczodrze nadał; tamże wystawił kościoły świętej Katarzyny i świętej Małgorzaty.
 Miasta, które wzmógł, ozdobił, rozprzestrzenił i murami wokoło dla ich obrony opasał, są następujące: Skawina, Olkusz, Będzyn, Lelów, Sandomierz, Wiślica, Opoczno, Szydłów, Radom, Wąwolnica, Lublin, Stawiszyn, Kalisz, Pyzdry, Wieluń, Łęczyca, Płock, Konin, Piotrków, Inowłódz, Lwów, Sanok, Krosno, Czczew, Brzeźnica.
 Zamki wszystkie pobudował dostatnie, obronne i z muru tak gruntownego, iż mimo tyle wieków opuszczenie jeszcze się ich ostatki widzieć dają, a te były: w Poznaniu, Kaliszu, Sieradzu, Sandomierzu, Lublinie, Lwowie, Lanckoronie, Lelowie, Będzynie, Ostrzeszowie, Krzepicach, przy którym miasto osadził. Podobnież zamki za niego powstały, staraniem i nakładem jego zbudowane: na Czorsztynie, w Zawichoście, Solcu, Korczynie, Koninie, Nakle, Międzyrzecu, Kruświcy, Złotoryi, Przedeczu, Bydgoszczy, Proszowie, Rawie, Wyszogrodzie.
 Krakowski zamek, jak dawnych owych czasów niewykształconemi kunszty i rękodziełami wzniosły, w ogromności swojej nie okazały, rozszerzył, wygodniejszym, wspanialszym, zgoła godnym mieszkania swojego uczynił. Pałac z ogrodem i zwierzyńcem, dla letniego mieszkania królów, pod Krakowem w Łobzowie kształtnie i wspaniale wybudował.