Strona:PL Chylinski Idea narodowa.pdf/14

dową dobrze rozumiały tylko wyższe umysły; dla większości było ważniejszem osiągnięcie bliższych a mniej idealnych celów. Masa, jak zwykle, musiała dbać przedewszystkiem o zaspokojenie potrzeb elementarnych: tuż po boju termopilskim przyszli do Persów jacyś prości ludzie z Arkadji, szukając roboty. Inni byli pochłonięci interesami swojego miasta, a tu zawsze było tyle krwawych sporów, tyle ambicyj do zaspokojenia. Szczere umiłowanie wspólnej ojczyzny — Hellady, Grek częstokroć łączył w swem sercu z zaciekłą nienawiścią do sąsiada – Hellena, i żeby mu zaszkodzić, był gotów sprzymierzyć się nawet z wrogiem narodu. Podczas wojny peloponeskiej Sparta połączyła się przeciwko Atenom (które również o to się starały) sojuszem formalnym z Persją, odstępując jej miasta greckie w Azji Mniejszej. Jeśli zdarzało się, że wybitni Spartjaci, Lichas lub Kallikratidas, oburzali się na ten stan rzeczy, to powodem ich niezadowolenia bywało zwykle tylko niedość lojalne zachowanie się Persów.
 Wojna peloponeska skończyła się (404) porażką Aten. Ale teraz, gdy na czele Greków znowu stanął „wódz ze Sparty“, było by dla niej haniebną kompromitacją pozostawienie miast greckich w Azji Mniejszej na łasce i niełasce Wielkiego Króla czy też jego namiestników. Odżyły więc marzenia o nowej wspólnej walce przeciwko Persom, a podsycone wiadomością o bezkarnym powrocie greckich najemników królewicza Kyrosa z wyprawy aż pod Babylon, znalazły posłuch i uznanie w otoczeniu króla spartańskiego Agesilaosa. Jego wyprawa do Azji Mniejszej (396-394) jest epizodem z wielu względów ciekawym. Agesilaos starał się nadać swej wyprawie cechy ogólnogreckiego przedsięwzięcia, sobie zaś — charakter nowego Agamemnona. Mając siły wojenne bardzo nieznaczne, chciał on zyskać poparcie także ludów barbarzyńskich Azji, i w myśl hasła, przypominającego słynne „za naszą i waszą wolność“ nawoływał ludność tubylczą do wspólnej walki o wolność, wzywając zarazem tych, „co uważają Azję za swoją własność“, aby stanęli z nim do orężnej rozprawy. Szło to w parze z marzeniem o podboju Azji Mniejszej aż po Halys. Społeczeństwo greckie z obojętnością odniosło się do tych planów. Wybuch nowej wojny przeciwko Sparcie w Grecji i poważniejsze zbrojenia perskie zmusiły Agesilaosa do wycofania się z Azji. Znamienna jest ta nieco zabawna okoliczność, że jego wielbiciel,