część ludności chowała się na cmentarzyskach wspólnych. Groby ich oznaczały proste kamienie pojedyńczo, lub kupami[1]. Zamożniejsi natomiast chowali się pojedyńczo w osobnych grobowcach lub w grobach familijnych na cmentarzach. Stąd wspólność cmentarza poczytywano w czasach późniejszych za dowód wspólności rodu[2], i dlatego wnoszą nowoczesni badacze z téj okoliczności, iż obie gałęzie królów spartańskich miały odrębne grobowce[3], iż jest urojeniem wspólny rodowód od Heraklesa, o jakim jednogłośnie mówią pisarze starożytni.
Groby w Grecyi zaliczano zawsze do najświętszych zabytków przeszłości i dlatego np. Demostenes wypowiedzenie wojny Filipowi macedońskiemu przez Ateńczyków motywuje pomiędzy innymi i tém, iż Filip osadził w niektórych zdobytych miastach greckich barbarzyńców, których tym sposobem osadził przy świątyniach i grobach greckich[4]. Otaczano je przeto starannością i pieczołowitością, która zawstydza dbałość dzisiejszych narodów o miejsca wiecznego spoczynku najbliższych. Obsadzano je drzewami i kwiatami, oplatano je bluszczem i powojem, namazywano ich słupy i płyty wonnymi olejkami, wieńczono je i w ogóle rozmaitymi sposobami wyrażano pamięć o zmarłych. Proste mogiły obsiewano ślazem i złotogłowem, a nawet, jak się zdaje, zbożem[5]. Oznaczano je kamieniami lub płytami, a z napisem czerwoną farbą[6], zawierającym zazwyczaj w formie dystychu imię i nazwisko zmarłego, jego czyny i dzieła[7], a często wezwanie do przechodzącego, aby poświęcił zmarłemu wspomnienie, lub klątwę na tego, coby się poważył znieważać cichy zmarłego przybytek. Czasami w miejsce prostego kamienia stawiano symboliczne znamię. I tak: na grobach młodzieńców i dziewic umieszczano w Atenach posąg chłopca lub dziewczęcia z dzbanem na głowie[8]; na grobie słynnych mowców stawiano kruka[9],
- ↑ Słup drewniany z dwoma kamieniami II. 23, 325 ss.; kupy kamieni, Paus. 8, 626; 10, 808.
- ↑ Dem. Eubul. 1811.
- ↑ Paus. 3, 237, 240.
- ↑ Dem. cor. 289.
- ↑ Cic. leg. 2, 63. Plato, leg. 12, 958.
- ↑ Czerwona barwa uchodziła za świętą; por. Bergk, G. L. I. 207.
- ↑ Nawet dzieła napisane przez zmarłych często wyliczano, Bergk, ibd. p. 275.
- ↑ Schömann G. A. II. p. 573.
- ↑ Plut. Cic. 26.
