Strona:PL Chudziński Thanatos.pdf/50

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
ROZDZIAŁ IV.
Śmierć. Pogrzeb.

Śmierć otaczał zawsze w oczach Greczyna, a zwłaszcza za lepszych dni jego narodowego bytu, cały majestat szacunku i powagi, jaki jéj się należy ze strony ludzi czujących i myślących. Kładąc kres ziemskiemu bytowi człowieka, kładła ona zarazem koniec wszelkiej nienawiści ze strony pozostałych i otaczała w ich oczach nimbem świętości nawet najzawziętszych nieprzyjaciół. Stąd téż zwyczaj powszechny zabraniał źle mówić o zmarłych[1], a niektórzy prawodawcy wydali nawet w tej mierze wyraźne przepisy[2]. W ogóle wywierała śmierć na umierającego wpływ uświęcający i dlatego przypisywał i Greczyn, leżącemu na łożu śmiertelném moc jasnowidzenia[3], co było zresztą szeroko rozgałęzionym przesądem ludów. Sądzimy, że się w tém wyraża tylko naturalne uczucie, iż człowiek umierający, wolny od wszelkich uprzedzeń i namiętności, jakie miotają żyjącymi, widzi rzeczy jaśniej niż zdrowi. Aby zaś umierającemu nie uczynić rozstania z tym światem zbyt bolesném, było obowiązkiem obecnych zachować zupełne milczenie, skoro złożony śmiertelną chorobą przechodził w konanie[4]. Po wydaniu przezeń ostatniego tchnienia najpierw pozostali zasuwali zmarłemu oczy, nietylko dla uniknięcia uczucia zgrozy, jakiém napełnia widok zgasłéj źrenicy, ale ponieważ patrzeć w nią uchodziło za rzecz grzeszną[5]. Następnie myto trupa, i jeżeli zmarły zeszedł z tego świata śmiercią gwałtowną, zlewano rany wonnymi olejkami i zawiązywano przepaskami[6]. Daléj wkładano mu pod język obol na przewoźne dla Charona, namazywano całe ciało wonnymi maściami, wieńczono kwiatami, jakie właśnie nastręczała pora, i podwiązawszy opadającą dolną szczękę aż do zupełnego zakrzepnięcia ciała, składano w przyzwoitéj postawie na tapczanie[7].

  1. Por. Aristoph. Pax. 647, ss. Eur. El. 900 ss. Demosth. de cor. 330. Luc. Nero 11, Aristot. ap. Eud. frg. 40.
  2. Plut. Solon 21.
  3. Plato, Apol. Socr. 39, Diod. Sic. 18, 1. Cic. div. 1, 63.
  4. Plato, Phaedo 117. D.
  5. Plin. h. n. 11, 150.
  6. Il. 18, 343. Eur. Phoen, 1667 ss.
  7. Luc. luct. 10, 11, 19.