bem, miasto Issoudun znowuż doszło do zupełnego zastoju. Zmuszone walczyć z podupadaniem fortun zapomocą brudnego skąpstwa, rodziny żyją ściśle zamknięte. Zresztą, społeczeństwo tamtejsze na zawsze pozbawione jest antagonizmu, który daje ton obyczajom. Miasto nie zna owego starcia dwóch sił, któremu zawdzięczały życie państewka włoskie w średnich wiekach. Issoudun nie ma już szlachty. Opryszki, ruchy chłopskie, wojny religijne i Rewolucja doszczętnie wygubiły szlachtę. Miasto jest bardzo dumne z tego tryumfu. Issoudun (wciąż aby utrzymać taniość środków żywności) stale odmawiało przyjęcia załogi. Straciło w ten sposób styczność ze światem, tracąc zarazem zyski przychodzące z wojskiem. Przed r. 1756, Issoudun było jednym z najprzyjemniejszych garnizonów. Dramat sądowy, który zaprzątnął całą Francję, zajście generalnego poborcy z margrabią de Chapt, którego syna, oficera dragonów, uśmiercono, może sprawiedliwie ale zdradziecko, z przyczyny jakiejś miłosnej awanturki, pozbawił, od tej epoki, miasto załogi. Pobyt 44-tej półbrygady, nałożony w czasie wojny domowej, nie był tej natury, aby pogodzić mieszkańców z mundurem. Bourges, którego ludność spada z każdym dziesiątkiem lat, dotknięta jest tą samą chorobą. Żywotność ucieka z tych wielkich ciał. Niewątpliwie rząd ponosi winę w tych nieszczęściach. Obowiązkiem rządu jest spostrzegać owe plamy na ciele społecznem, i zapobiegać im, posyłając do chorych miejscowości ludzi energicznych, aby zmienili bieg rzeczy. Niestety! dalekie od tego poglądu, sfery rządzące przyklaskują złowrogiej i grobowej senności. A przytem, skąd brać energicznych administratorów, zdolnych urzędników? Kto, w naszych czasach, ma ochotę zagrzebać się w jakimś okręgu, gdzie jest sposobność czynienia dobrze ale bez rozgłosu? Jeżeli, przypadkiem, wyślą tam człowieka ambitnego a nieobeznanego z krajem, niebawem udziela się mu siła inercji: wnet sam dostraja się do strasznego życia prowincji. Issoudun uśpiłoby samego Napoleona. Dzięki tej szczególnej właściwości, w r. 1822, administrację Issoudun mieli w rękach wyłącznie Berryjczycy. Władza była tedy śpiąca lub bezsilna, z wyjąt-
