Strona:PL Balzac - Fizjologja małżeństwa. T. 2.pdf/179

swoich ślubów elektyzmu, trzeba abyś wyraził w tej kwestji kilka bardziej męskich poglądów, które panu zaraz rozwinę, nie spierając się z panem o zasługę autorską, jeśli wogóle można tu mówić o zasłudze. Chcę i panu coś po sobie zostawić, ale też będzie to wszystko, czego się możesz spodziewać.
 — Niema na świecie bogactw, któreby były warte bogactwa myśli, oczywiście jeżeli myśli są dobre! Słucham z wdzięcznością.
 — Miłość nie istnieje, zaczął starzec, patrząc mi w oczy. To nie jest nawet uczucie; to poprostu opłakana konieczność, zajmująca pośrednie miejsce między potrzebami ciała a duszy. Ale, wchodząc na chwilę w pańskie młodzieńcze poglądy, spróbujmy określić rozumowo tę chorobę społeczną. Zdaje mi się, że nie może pan pojmować miłości inaczej, jak tylko jako potrzebę, lub jako uczucie.
 Skinąłem twierdząco głową.
 — Rozważana jako potrzeba, ciągnął starzec, miłość zjawia się najpóźniej ze wszystkich, a najwcześniej ustępuje. Zaczynamy się kochać w dwudziestym roku (nie wchodzę w różnice indywidualne), przestajemy zaś w pięćdziesiątym. W ciągu tych lat trzydziestu, ile razy potrzeba ta dałaby się nam uczuć, gdyby nas nie pobudzały drażniące obyczaje miejskie oraz nałóg pędzenia życia w towarzystwie nie kobiety, lecz kobiet? Ile winni jesteśmy idei utrzymania gatunku? Może tyle dzieci, ile liczymy piersi kobiecych, choćby bowiem jedno dziecko umarło, drugie zostanie przy życiu. Gdyby każdy sumiennie dostarczał tych dwojga dzieci, dokąd zaszłyby narody? Trzydzieści miljonów mieszkańców stanowią zaludnienie zbyt gęste dla Francji, skoro ziemia nie wystarcza aby więcej niż dziesięć miljonów ocalić od nędzy i głodu. Pomyśl, że Chiny zmuszone są rzucać dzieci do wody, jeśli wierzyć podróżnikom. Zatem, spłodzić dwoje dzieci, to całe zadanie małżeństwa. Nadliczbowe przyjemności są nietylko rozpustą, ale i olbrzymią stratą, jak to zaraz udowodnię. Porównaj zatem z tą tak mizerną i krótkotrwałą działalnością, codzienne i ustawne wymagania in-