Strona:PL Balzac - Fizjologja małżeństwa. T. 1.pdf/142

 Tymczasem, chrystjanizm zawładnął tryumfalnie Francją, a przyszedł wyznawany i krzewiony przez kobiety; przyszedł, niosąc z sobą ubóstwienie kobiety, która, w lasach Bretanji, Wandei i Ardennów, pod nazwą „Naszej Pani“ zajęła miejsce niejednego bożyszcza w dziuplach odwiecznych dębów Druidów.
 Jeśli religja Chrystusa, która przedewszystkiem jest kodeksem moralności i polityki, dała duszę wszystkim istotom, jeśli głosiła równość wszystkich w obliczu Boga, i zasadami temi utwierdzała rycerski obyczaj północy, to, z drugiej strony, zdobycze te były obciążone rezydencją najwyższego kapłana w Romie, której mianował się spadkobiercą, zalaniem Europy mową łacińską, która stała się w średnich wiekach językiem powszechnym, i wreszcie tem, iż mnichy, skryby i uczeni w prawie zyskali potężny interes aby narzucić wszędzie kodeksy, znalezione przez żołdaka przy rabunku Amalfi.
 Zatem, dwie zasady: niewolnictwa i wszechwładzy kobiet, utrzymały się obok siebie, obie wzbogacone nowym rynsztunkiem.
 Prawo salickie, a raczej prawem uświęcony błąd, utrwaliło polityczną i obywatelską niewolę kobiety, nie mogąc jednak nadwerężyć potęgi jaką dawał jej obyczaj narodowy, gdyż kult rycerskich obrzędów ogarniający Europę, utrzymał moc obyczaju przeciw prawom.
 W ten sposób, powstała ta dziwaczna gra zjawisk, wynikająca z charakteru narodowego i prawodawstwa. Od czasu tej epoki, która, z filozoficznego spojrzenia na historję, wydaje się być przededniem rewolucji, Francja stała się terenem całego szeregu wstrząśnień; feudalizm, wojny Krzyżowe, Reformacja, walka władzy królewskiej z arystokracją, despotyzm, wreszcie panowanie kleru ścisnęły ją tak silnie w swe obręcze, że kobieta stała się ofiarą dziwacznych sprzeczności, zrodzonych ze starcia trzech głównych zdarzeń dziejowych które skreśliliśmy poprzednio. Czyż można było zajmować się kobietą, jej wychowaniem politycznem i kwestją mał-