Strona:PL Balzac - Fizjologja małżeństwa. T. 1.pdf/118

ne łatwością chwytania związków między zjawiskami, bez wyprowadzenia z nich wniosków; posiadające zdolność spostrzegania każdego stosunku oddzielnie, bez umiejętności łączenia ich z sobą, lub też zdolność patrzenia, porównywania i wyrażania, tak samo może się zdarzyć dusza, odpowiadająca na uczucia w sposób niedoskonały. Talent, w miłości jak w każdej innej sztuce, polega na połączeniu siły twórczej ze zdolnością wykonawczą. Pełno jest ludzi, którzy nucą fałszywie aryjki, żyją ćwiartkami myśli i ćwiartkami uczuć, i którzy równie nie umieją kojarzyć odruchów serca jak mózgu. Jednem słowem, ludzie niezupełni. Połączcie bogatą inteligencję z takim nieudanym tworem natury, a wyniknie pewne nieszczęście, bo równowaga musi być we wszystkiem.
 Zostawmy buduarowym filozofom i kawiarnianym mędrcom przyjemność dociekania, w jakie tysiączne sposoby różnice umysłów, temperamentów, pozycji i majątku doprowadzają do zburzenia tej równowagi; my przystępujemy do rozważenia ostatniej przyczyny, która wpływa na zachodzenie miesiąca miodowego, a pojawienie się miesiąca słoty i burz.
 Istnieje w życiu zasada potężniejsza niż życie samo; mianowicie ruch, który energję swą czerpie w nieznanem nam źródle. Człowiek nie zdaje sobie sprawy z tego ustawicznego obrotu, jak ziemia nie zna tajemnicy swego krążenia. To nieznane coś, co możnaby określić jako pęd życia, unosi nasze najdroższe myśli, zużywa wolę większości ludzi i porywa nas wszystkich bez naszej wiedzy. Tak naprzyklad, zdarza się, iż człowiek najrozsądniejszy w świecie, który nie zaniedbuje nawet płacić weksli, o ile jest kupcem, mógłby uniknąć śmierci, lub straszliwszej może jeszcze rzeczy, choroby, zachowując jakieś drobne ale codzienne przepisy; — i oto, pewnego pięknego poranku, zabito go w cztery deseczki, jakkolwiek co wieczór powtarzał sobie: „Och, jutro już nie zapomnę o moich pastylkach!“ Jak wytłómaczyć to dziwne urzeczenie, silniejsze od wszystkich interesów życiowych? Brakiem energji? ależ ludzie, obdarzeni najsilniejszą wolą, nie umieją mu się oprzeć. Brakiem pamięci?