Strona:PL Balzac - Fizjologja małżeństwa. T. 1.pdf/11

i astrologów aż do lekarza, prawnika, filozofa i kapłana. Biedny człowiek! po każdej konsultacji, mina przeciąga mu się coraz bardziej:

 „Pozostaje mała wątpliwość do usunięcia. Mała, powiadam, mniej niż nic. Zali żona nie przyprawi mi rogów? — Z pewnością nie, mój przyjacielu, odparł Hipotades, jeśli taka będzie wola boska. — O, miłosierdzie boże, racz nam być ku pomocy, wykrzyknął Panurg. Dokądże wy mnie odsyłacie, dobrzy ludzie? Do trybów warunkowych, do jeżeli, do djalektyki, kędy czyhają samo sprzeczności i niemożliwości. Gdyby mułek latał, mułek miałby skrzydła. Gdyby ciocia miała wąsy, byłby wujaszek. Jeśli Bóg pozwoli, nie będę rogalem: będę rogalem, jeśli Bóg pozwoli. Gdybyż to jeszcze był warunek zależny ode mnie: tedy nie rozpaczałbym o tem. Ale wy mnie zdajecie na prywatne rozporządzenia Pana Boga, odsyłacie mnie do departamentu jego drobnych przyjemności. Ojczulku szanowny, kiż djabli mieszać do tego imię boskie?

 ...— Hm, rzekł brat Jan, nie każdemu dano jest nosić rogi. Jeśli będziesz rogalem.

Ergo śliczniutka będzie twoja żona,
Ergo uprzejmą dla cię będzie ona;

ergo będziesz miał wielu przyjaciół; ergo będziesz zbawiony. To jest topika monachalna. Tylko ci to na lepsze wyjdzie, grzeszniku. Nigdy tak dobrze czuć się nie będziesz, jak wtedy. Nic ci nie ubędzie. Dostatku ci się przymnoży. Jeśli tak ci jest przeznaczone od losów, zali chciałbyś się im przeciwić? powiedz, kusiu przywiędły, kusiu sparciały, kusiu zatęchły... (Tu spiętrza Rabelais 148 przymiotników!)...kuś-kusiu djabelski, Panurgu, mój stary druhu: skoro ci tak jest przeznaczone, czy chciałbyś wstecz cofnąć gwiazdy w ich biegu? wyważyć z zawiasów wszystkie kręgi niebieskie? łgarstwo zadawać poruszającemu je Intellektowi, stępiać wrzeciona Parek, wysadzać je z panewek, szkalować ich szpulki, plątać kądziel, gmatwać kłębki?
 „Niechże cię febra ściśnie, kusiuniu! Porwałbyś się na większe dzieło i zuchwalsze, niż niegdyś Olbrzymi. Chodżno, kusieńko. Czy wołałbyś być zazdrosnym bez przyczyny, czy rogalem bez świadomości?

 — Nie chciałbym, odparł Panurg, być ani tem ani tem...

 Otóż, Balzac podejmuje niejako ideę takiej konsultacji, przeniósłszy ją w nowoczesne warunki życia i obyczajów; przeprowadza ją najbardziej drobiazgowo, przydając jej całe brzemię niby „naukowego“ aparatu, iżby wynik tej ankiety tem większym cię-