Strona:PL Arystoteles - Konstytucya Ateńska Arystotelesa.pdf/44

podstawą konieczną przyszłej zgody w kraju. Dokonali nadto tego nie idąc za przykładem demokratów w innych państwach, którzy zawładnąwszy sterem państwa, grosza nie dają na sprawy publiczne, z własnej kieszeni, lecz owszem jeszcze na nowo dzielą ziemię między sobą. Po tem wszystkiem wreszcie zawarli ugodę z tymi obywatelami, którzy się przesiedlili byli do Eleuzys. Stało się to w trzecim roku po ich przesiedleniu się, za czasów archonta Xenajnetosa.
 XLI. Wydarzenia te wszakże przypadają dopiero na czasy późniejszze. Wówczas bowiem jeszcze, za rządów archonta Pytodorosa zaczynał dopiero lud, który wtedy znowu stał się panem całego położenia rzeczy, wprowadzać w życie ustawę, teraz obowiązującą. A zupełnie słusznie mógł lud wziąć pierwszy inicyatywę w tych sprawach, dokonawszy sam o swoich własnych siłach, bez żadnej obcej pomocy, tego, iż powrócił znowu do miasta.
 Była to jeż jedynasta z rzędu zmiana ustawy w Atenach. Pierwszy bowiem, pierwotny porządek ustawy ustanowiono w tem mieście za czasów Jona i tych mężów, którzy razem z nim osiedli byli w kraju. Podówczas to podzielono ludność poraz pierwszy na cztery fyle, jakoteż ustanowiono naczelników poszczególnych fyl. Następująca po owym porządku ustawy, a druga z porządku zmiana praw istniejących, mająca charakter zmiany istniejącej ustawy, przypadła na czasy Tezeusza. Ustawa ta odstąpiła nieco od dawniejszej ustawy czysto monarchicznej. Dotychczas jednakże rządzono się prawem zwyczajowem. Pierwszy Drakon dopiero spisał istniejące prawa i w ogóle uporządkował ustawodawstwo dotychczasowe. Trzecią ważniejszą zmianą w ustroju państwowym, która położyła podwaliny demokracyi, był przewrót w kraju, który dokonał się za Solona, po zaciekłych walkach stronnictw. Czwartą zmianą ustawy była tyrania Pejzystratosa. Piątą była zaś reforma ustawy przez Klejstenesa, dokonana na rzecz ludu, po wygnaniu tyranów z kraju. Szósta ważniejsza zmiana porządku ustawy przypada na czasy po wojnach perskich, skoro to Rada Areopagitów sama stanęła na czele rządów. Do siódmej zmiany, która po tamtej nastąpiła, przyczynili się najwięcej Arystejdes i Efialtes, który usunął Radę Areopagitów od steru sprawami państwa. W tej to epoce dało się państwo niejednokrotnie przez przywódców ludu popchnąć do niejednego błędnego kroku, dążąc ustawicznie do coraz to większego rozwoju swej potęgi morskiej. Ósmą zmianą porządku ustawy z kolei jest ustanowienie Czterystu, po którem jako dziewiąta zmiana następuje znowu demokracya. Dziesiątą dalej zmianą istniejącego porządku rzeczy jest tyrania Trzydziestu i rządy komisyi Dziesięciu. Jedynastą