wreszcie zmianą jest przeobrażenie ustawy po powrocie wychodźców z Fyle i z Pireusu, która od tego czasu, aż po dziś dzień, skierowaną jest ku ciągłemu wzrostowi przewagi pospólstwa w państwie. Albowiem wszystkiem owładnął lud sam w swej własnej osobie, ponieważ wszystkie sprawy załatwiają się przez uchwały większości zgromadzeń, jako też przez wyroki sądowe, gdzie lud ma pierwszy głos. A występuje on z tem większą siłą, odkąd także sprawy, których rozstrzyganie należało przedtem do kompetencyi Rady, poddano pod jego władzę. Nie można jednakże, naszem zdaniem, odmówić pewnej słuszności takiemu postępowaniu ludu. Wszakże daleko łatwiej można wywierać ujemny wpływ na mniejszą liczbę osób, działając na nią bądź to nadzieją łatwego zysku, bądź też innymi środkami, aniżeli postępować w podobny sposób z wielkiemi masami ludu.
Wynagrodzenie, które dawano ludowi pierwej za udział w zgromadzeniu ludowem, usunięto z czasem, jak o tem była wzmianka. Skoro jednakże wskutek tego wielu obywateli nie pojawiało się wcale na zgromadzeniu ludowem, zaczęli wówczas przemyśliwać prytanowie przewodniczący zgromadzeniom ludowym nad tem, w jakiby sposób skłonić lud, aby zawsze był obecny przy zatwierdzaniu uchwał. Skoro wszystkie inne sposoby zawiodły, wtedy pierwszy Agyrrios ostatecznie znowu postarał się o środki do wypłacania po jednym obolu dziennego wynagrodzenia. Po nim zaprowadził Heraklejdes z Kladzomenaj, z przydomkiem „wielki król“ wynagrodzenie dwuobolowe. W końcu nareszcie, znowu za sprawą Agyrriosa, weszła w życie dzienna zapłata trzyobolowa.
XLII. W obecnym stanie rzeczy urządzona jest ustawa obowiązująca w następny sposób.
Zupełne prawa obywatelskie posiadają tylko ci Ateńczycy, których rodzice, tak z jednej, jako też i drugiej strony, praw obywateli ateńskich używają. Tylko ta osoba płci męskiej, która ukończyła już lat ośmnaście, może być wpisaną na listę członków gminy. Skoro nadejdzie czas wpisów, starsi członkowie gminy zbierają się, złożywszy wprzód uroczystą przysięgę, na naradę. Na naradzie tej rozważają przedewszystkiem, czy też ci, którzy mają być przyjęci w poczet członków gminy, posiadają lata po temu, przepisane ustawą. Jeżeli bowiem nie dosięgli jeszcze przepisanego wieku, ponownie powracają do liczby małoletnich. Następnie badają starsi członkowie gminy, czy dotyczący kandydaci są ludźmi wolnymi i czy też pochodzenie ich odpowiada wszelkim wymaganiom prawa.
