Strona:PL-Stefan Żeromski-Nawracanie Judasza.djvu/088

doskonałość zawiera się w warsztatach. Zapewniali go prostodusznie, iż religie będą przygasać, nie mając odrodzonemu światu nic do powiedzenia, jak życie urządzać należy. Twierdzili z nową, religijną wiarą, że ideał ziemski religij stanie niżej od poziomu ziszczonego idału życia. Jedne z nich — twierdzili — wymrą na racyonalizm protestancki, inne, jak katolicyzm, udławią się w pętlicach dogmatu o nieomylności, które sobie w chwili kryzysu samochcąc nałożyły. Nie mając — zapewniali — prawa cofnięcia wyroków i postanowień, ogłoszonych przez nieomylnych poprzedników, pod grozą herezyi, olbrzymie to dzieło cywilizacyi przeżytej, państwo zastoju i reakcyi, zatrzyma się w miejscu wobec nowego życia, skazane samo przez się na skamienienie w formach umarłych, jako owa niewiasta zamieniona w słup soli, która nie chce uchodzić z płonących miast Sodomy ku świętym szlakom przyszłości świata.
 Nadaremną rzeczą było ciskać im pytania, czy czasem owe masy przyszłości, idąc do boju, nie skupiają się pod skinienia berła nowego cezara? Czy czasem geniusz i wiecznie nowa moc tworząca wynalazców nie narzuci tłumom pracowników przemocy i bezprawia nowej arystokracyi? Czy instynkt arystokracyi, wrodzony człowiekowi i nieodłączny od natury ludzkiej, jak sen i myślenie, nie zgmatwa tej wizyi? Zaprzeczali, twierdząc, że proletaryat w chwili swej ukaże się wydyscyplinowany, zorganizowany w sobie, zjednoczony, po wessaniu w swój ogrom mocy geniuszu i zaspokojeniu wszelkiej mocy arystokracyi, niedostępny dla jakiejkolwiek ambicyi i potężniejszy ponad wszelką władzę cezara. Utrzymywali, że dzień ruiny starego świata poprzedzony zostanie przez kryzys ekonomiczny olbrzymiego rozmiaru i przygotowany przez sam kapitalizm epoki. Siły wytwórcze drogą naturalną przejdą w ręce ludzi wolnych, ludzi, którzy wiedzą, co czynić w warsztacie. Bezsilnym będzie wynalazca wobec warsztatu, gdzie się wykonuje jego pomysł. Przewodnik i władca, to znaczy geniusz wynalazcy, musi stać się współpracownikiem, inaczej jego pomysł będzie jedynie chimerą niewykonalną. Zmowa powszechna syndykalistów poruszy zorganizowany proletaryat i pchnie go do walki. Wydzieliwszy się z łona narodu i odciąwszy się toporem od innych jego klas, proletaryat weźmie