Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/140

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

du już znaków, o których mowa. Jak rogi żubrze przypominają tu te, o których jest mowa w świątyniach Słowiańskich, tak znaczone godłami i pismem jakiemś cegły, przywodzą na myśl ową główną wieżycę w Zwikowie w Czechach, zwaną Markomańską, a zapewnie z wieku IX lub X pochodzącą, na któréj kamiennych płytach, są znaki do run podobne, dotąd dziwacznie i rozmaicie tłómaczone, a przez Dra Jungmann’a ostatecznie uznane za cechy mularskie. (Steinmetzzeichen. Zobacz rysunek tych znaków przy dziele: Die Runen und ihre Denkmäler, von D. G. Th. Legis. Leipzig, 1829, 8, w Fundgrüben des alten Nordens).
Na Antokolu też w Wilnie była czworokątna świątynia, pokryta dachem, w któréj stały posągi bogów, ale szczegołowego jéj opisu nam braknie. W Litwie, jak się zdaje, większa część bożnic musiała być bez dachów, a łatwość o kamień spowodowała, że je murowano.
Podobieństwo ich do Słowiańskich wielkie, ale i różnice wybitne: niemamy tu wzmianki o galeryach, których też przy starych kościołkach tutejszych nieznaleźć; niewspominają opisy o żadnych zewnętrznych przyozdobieniach rzeźbami.
W Litwie, gdzie rzeźba właściwa stała na dość wysokim stopniu, jak to poniżéj zobaczymy, i gdzie o pomniki jéj nietrudno, niezastosowywano jéj wcale do budownictwa, może dla twardości kamienia tutejszego, z wielką się trudnością obrabiać dającego. Jedynym przykładem ozdoby rzeźbionéj, są trzy węże na kamieniu Żaltysie pod Rogowem.
Rogi źwierząt użyte jako ornamentacya budowy, mijając znaczenie ich religijne, mogły stanowić motyw nie bez wdzięku. Obok linij prostych architektoralnych, powyginane fantastycznie ich kształty, malarską stanowiły sprzeczność.