równo ze względu na samą formę tego typu zjazdu, jak i na zrozumienie wagi problemu, jakim dla szlachty stawał się problem elekcji. Konfederacja miała dużo większy ciężar gatunkowy niż zjazd innego typu, na przykład sejmik zwołany w ściśle określonej sprawie politycznej czy skarbowej. Była z jednej strony manifestacją stanowiska, z drugiej — wyrazem poczucia siły wyrażonej poprzez wspólne stanowisko społeczności obywatelskiej ziemi. Dodatkowym wzmocnieniem prawnym jest powołanie się na przykład podobnego postanowienia z przeszłości. Prawo zawarte w tradycji historycznej miało dla ówczesnego społeczeństwa politycznego niemałe znaczenie. Nieudane XVI-wieczne próby kodyfikacji prawa powodowały, że tym większą wagę miała tradycja historyczno-prawna.
Konfederacją było także zgromadzenie szlachty województwa ruskiego z 16-17 października 1572 roku, odbywające się dokładnie w miejscu owej XV-wiecznej konfederacji z 1436 roku, na którą powoływało się województwo bełskie i ziemia chełmska[1]. Zjazd ten został zwołany przez wojewodę ruskiego Jerzego Jazłowieckiego uniwersałem z 5 października tegoż roku[2]. Miejsce zjazdu nie było wybrane przypadkowo. Miało umacniać uprawnienia szlachty do decydowania o sobie samej w podstawowych kwestiach politycznych. Uzasadnieniem zjazdu była konieczność określenia się szlachty tego województwa wobec elekcji przyszłego monarchy. Wprawdzie tytuł źródła pozostałego po zjeździe brzmi: „Laudum sejmiku wiszeńskiego”, nie należy się jednak tym sugerować. Źródła pozostałe po obradach zjazdów jednego typu mają bardzo różne tytuły. Miejsce zgromadzenia wskazuje nie tylko na dążenia szlachty tego województwa do uprawomocnienia uchwał tam podjętych, ale także na związki województwa bełskiego i ziemi chełmskiej z województwem ruskim. W związkach tych należy szukać źródeł inspiracji dla formy i treści konfederacji ruskiej. Podobnie jak w dwóch wyżej wspomnianych konfederacjach legalizację zjazdu zrealizowano poprzez powołanie się na konfederację z 1436 roku. Podobnie jak w poprzednich zjazdach tego typu, to zgromadzenie zawiera także klauzulę wyciągania konsekwencji wobec tych, którzy nie będą przestrzegać postanowień tej konfederacji: „(…) i przeciwko takowemu powstaniemy, ani go mieć za szlachcica sobie równego mieć chcemy, jako tego który słowa tego poczciwego szlacheckiego, rycerskiego zapomniał”[3].
- ↑ Laudum wiszeńskiego sejmiku o elekcji viritim, 16 października 1572, Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej, z archiwum tzw. bernardyńskiego we Lwowie, wyd. A. Prochaska, (dalej cyt: AGiZ), t. XX, Lwów 1909, s. 4-7.
- ↑ J. Jazłowiecki z Buczacza wojewoda ruski zwołuje zjazd ziemian województwa ruskiego i podolskiego na 15 października pod Widznię, 5 października 1572, w: AGiZ, t. XX, s. 4.
- ↑ Laudum wiszeńskiego sejmiku elekcji viritim, 5 października 1572, AGiZ, t. XX, s. 5.
