Zatrzymałem się przydłużej nad kwestyą Kwiryniusza i popisu przezeń zarządzonego, ale też w żadnej innej nie zaczepiano z równą gwałtownością powagi ewanielii. Może w oczach czytelników choć ten wzgląd mnie usprawiedliwi, że nawet tyle wierszy nie napisałem o tej gorącej sprawie, ile dotąd ogłoszono o niej tomów.
Przejdźmy do innej daty, którą także podaje św. Łukasz:
„Piętnastego roku panowania Tyberyusza Cezara, gdy Poncyusz Piłat był prokuratorem ziemi żydowskiej a Herod tetrarchą galilejskim a Filip brat jego tetrarchą iturejskim i krainy trachonickiej a Lizaniasz tetrarchą abileńskim, za najwyższych kapłanów Annasza i Kajfasza, stało się na
- PRO·CONSVL·ASIAM·PROVINCIAM·OP.....
- PRO·CONSVL·ASIAM·PROVINCIAM·OP.....
- DIVI·AVGVSTI·INTERVM·SVRIAM·ET·PH...
- OP [tinuit· legatus pr. pr]
- OP [tinuit· legatus pr. pr]
Hadryana z napisem znacznie uszkodzonym a genialnie uzupełnionym przez Mommsena w wspomnianem dziele: Res gestae Divi Augusti. Z tego marmuru, który dzisiaj miejsce honorowe zajmuje w krużgankach muzeum laterańskiego, dowiadujemy się, że prokonsul, którego nazwisko zginęło, za podbicie jakiegoś ludu (nazwa jego niestety przepadła) otrzymał tryumfalne oznaki, a nie tylko był namiestnikiem Azyi (prokonsularnej), lecz także dwa razy jako legat cesarza Augusta rządził Syryą i Fenicyą.
PH [oenicem optinuit].
Uzupełnienia te nieulegają żadnej wątpliwości. Zob. szczególniej w cytowanem dziele Mommsena rozdz. De P. Sulpicii Quirini titulo Tiburtino p. 126. O kim jednak mowa w tym pomniku, z którego ocalało tylko sześć ostatnich wierszy i to jeszcze uszkodzonych? Większość archelogów nie wątpi, że napis pochodzi z grobu familijnego Sulpieyuszów i że odnosi się do Kwiryniusza, o którym mówi św. Łukasz. Odgadł to już Sanclemente w znakomitem swojem dziele: De vulgatae aerae emendatione IV c. 3. p. 414 a poparli silnemi dowodami De Rossi, Mommsen i Patrizi. W istocie napis, choć wielce uszkodzony, podaje bardzo dokładne szczegóły, a z całego ciągu panowania Augusta nie znamy żadnej osobistości, prócz Kwiryniusza, do której wszystkie razem przypadają.
