Strona:Niewiadomska Cecylia - Legendy, podania i obrazki historyczne 11 - Wazowie.djvu/46

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
Bez woli sejmu — król nic nie może.


Za Piastów w ręku króla spoczywała władza. Chrobry rządził według swej woli, później, po podziałach kraju, ostatni Piastowie niekiedy według uznania swego zwoływali liczniejsze zjazdy panów i rycerstwa, aby zasięgnąć rady lub oznajmić swoją wolę.
Tak Kazimierz Sprawiedliwy radził z panami i biskupami w Łęczycy o różnych potrzebach kraju; król Władysław Łokietek w Chęcinach z licznem rycerstwem rozważał konieczność wojny z Krzyżakami; Kazimierz Wielki w Wiślicy nadał narodowi prawa.
Za Jagiellonów już było inaczej. Król zasiadł na piastowskim tronie z woli panów, więc panów słuchać musiał, a gdy Kazimierz Jagiellończyk ustanowił sejmy, żaden z jego następców bez ich rady i zezwolenia nie mógł decydować w żadnej ważnej sprawie.
Teraz za obieralnych coraz częściej zaczęło powstawać pytanie, czy król we wszystkiem musi ulegać sejmowi?
Batory zmusił sejm do uległości, gdyż miał za sobą słuszność.
Lecz Zygmunt III jako winowajca stanął przed sejmem i z czynów swoich musiał się usprawiedliwiać.
Za następcy Zygmunta, Władysława IV, niezgodność woli sejmu i monarchy z wielką szkodą dla kraju skończyła się klęską królewską.