Strona:Marja Weryho-Nauka o rzeczach.djvu/6

 W programie zaś materjał ten należy odpowiednio uporządkować, usuwając z niego rzeczy, które dziecko zna dostatecznie, bez osobnych lekcji, oraz te, których znajomość w danym wieku jest zbyteczną.
 Dla ułatwienia sobie układu pogadanek, nauczyciel powinien wybrać jakiś jeden temat, jedno środowisko, najwięcej dostępne spostrzeżeniom dziecka, np. mieszkanie, dom, podwórko, ulicę, ogród, pole, staw, las, człowieka i t. d. — a następnie zająć się omówieniem rzeczy poszczególnych, jako części tego zbiorowiska.
 Np. biorąc mieszkanie za środowisko, mówić możemy o rodzinie, o człowieku (częściach ciała), i zatrudnieniach ludzkich, o odzieży, pokarmach i napojach, sprzętach domowych, zabawkach, o kocie, psie, myszach, muchach, zwierzętach i t. p.
 Mówiąc o polu, bierzemy: zajęcia ludzi na polu, glebę i jej uprawę, różne gatunki gruntu, granit, piasek, glinę, zboże, kwiaty, chwasty, dżdżownicę, podjadka, grabarza, motyle, osy, pszczoły, polne koniki, bąki, żaby, jaszczurki, kuropatwy, myszy polne, zające, chomiki, krety, przepiórki, skowronki, wrony, bociany, stada krów, owiec, pastucha i t. d.
 Woda nasuwa nam znowu szereg innych tematów, jak: staw, rzeka, jezioro, pożytek z nich dla ludzi i zwierząt, własności wody, zmiany, jakie zachodzą w lecie i w zimie, piasek, namuł, rośliny zanieczyszczające staw, drzewa nad wodą, kwiaty, ryby, owady, kałużnica, pływak, komary, ważki, pijawki, kijanki, żaby, żółwie, trytony, ślimaki, raki, kaczki, gęsi, bociany, czaple, jaskółki, wydra, szczur wodny i t. d. Łódka, wędka, rybołówstwo i t. d. Dla bliższego zaznajomienia się ze stworzeniami wodnemi można urządzić z łatwością akwarjum w dużym szklanym słoju; na dno nasypać dobrze przemytego piasku, następnie zaczerpnąć ze stawu wody wraz z roślinami i owadami, i przelać do słoja. Po pewnym czasie można wylać zawartość słoja i zapełnić innemi stworzeniami.
 Z uczniami, którzy świeżo wstąpili do szkoły, zaczynamy od samej szkoły.
 Doświadczenie nam wskazało, że, gdy dzieci wchodzą do miejsca nieznanego, usiłują poznać otoczenie: wszystko oglądają, wszystkiego starają się dotknąć, wszystko wypróbować — przeto pogadanka o szkole wzbudzi interes w dzieciach, dla których szkoła jest jeszcze nowością. A gdy