Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/283

aby swe pieniądze u nas przejeść, (naturalnie w Poznaniu sami są tylko Niemcy,) co przecież nie byłoby nieprzyjemną rzeczą, a potém, gdyby wszystko stracili, aby wpaść w stare narodowe obłąkanie. Niemiecka nauka będzie mogła przyjąć i wytrzymać walkę z polską literaturą, a co do liczby polskich zagranicznych studentów, to ta się bardzo zmniejszy, a gdy im się postawi za warunek przyjęcia examen dojrzałości. A toć dla nas, — wyjaśnia rzecz Autor, — pożyteczniejszém jest wyuczenie się polskiego języka, niż Polakom samym, albowiem z językiem uczymy się zarazem historyi, wtenczas opanujemy ich własny obóz i pokonamy ich własną ich bronią. Wtenczas, kiedy nasi landraci, komisarze obwodowi, sędziowie będą umieli z ludem biegle mówić po polsku, a nasi ewangeliccy niemieccy kaznodzieje potrafią kazać po polsku, wtenczas dopiero ostrą bronią inteligencyi zdołamy wybić wyłom w najsilniejszych wałach narodowych i wyznaniowych przesądów, w których się polonizm i katolicyzm tak uparcie broni. A jeżeliby wykształceńsi Polacy, — wyraża się Autor wyrafinowanie, — mieli naprzeciw nam z równą wystąpić bronią, czyliżby wtenczas walka duchowa siły narodu zmniejszyła? Ten, kto doszedł do dojrzałości naukowéj, — Polak, czy Wołoch, — którego duch czerpie swą siłę z niemieckiego wykształcenia, choćby on nawet i zewnętrznie z tém się taił, to wewnętrznie musi nas kochać, bo on zna wartość niemieckiéj nauki, bo spoczywająca w niéj miłość boskiéj prawdy musi i najdzikszą bestyą z czasem ułagodzić; — w tę samołówkę starajmy się ich dostać, a błogo nam będzie.
 Autor mniema, że z kwestyą uniwersytetu i samodzielnéj komisyi examinacyjnéj nastąpi zarazem rozwiązanie kwestyi naukowéj i utorowanie drogi cywilizacyi, która całość duchową