Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/262

szyła się i że ani jedno święto specyalnie polskie nie upadło, pożądliwie się wyraża, iż w ręku duchowieństwa znajduje się przeszło 300,000 mórg, które — z małemi wyjątkami — odłogiem zalegają. Przechodzi organizacyą i sposób rządzenia Księstwem, wytyka błędy, daje swoje wskazówki i między innemi tę robi uwagę, iż lepiéj i pożyteczniéj byłby użyty kapitał 250,000 tal., który przeznaczono na założenie prowincyonalnego domu obłąkanych, gdyby go obrócono na powiększenie liczby szkół dla ludu i lepsze uposażenie nauczycieli, albowiem wszelkie wspieranie wiedzy w prowincyi, bez względu na różnicę języka, jest także wspieraniem niemczyzny, a oko rządu powinno się zwrócić do jasnéj tegoczesności a nie do gasnącéj przeszłości, „denn jede Förderung des Wissens in der Provinz ist, abgesehen von allen sprachlichen Unterschieden, auch eine Förderung des Deutschthums.” Zobowiązany jestem Autorowi, że bez ogródki wypowiedział swą opinią, która otworzy oczy tym, co dotąd nie widzieli, czy widzieć nie chcieli, jaki cel mają u nas przedewszystkiém szkoły, i którzy w swéj dobroduszności spodziewali się od Niemców wspierania interesów narodowości polskiéj.
 Na końcu przystępuje Autor do rządów hr. Königsmarcka, wita go, jako tutaj urodzonego, obeznanego z różnorodnemi stosunkami miejscowemi, który przeszedł szkołę administracyi, który utworzeniem za wzorowe ogólnie uznanego Ziemstwa Kredytowego Nowego, tudzież przewodniczeniem sejmowi prowincyonalnemu złożył próby administracyjnéj swéj zdolności. Każda prowincya — rozprowadza rzecz P. H. v. H., — ma swe główne siły i główne słabości. Główne siły Księstwa Poznańskiego są w uprawie ziemi, główne zaś materyalne słabości w słabym i powolnym rozwoju kredytu, jako téż w ścieśnieniu sił roboczych. Tu składa on winę na kościół kato-