Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/260

tém, że im więcéj czysto polski żywioł będzie wspierany, tém dłużéj prowincyą ubogą i ciemną zostać musi. Jest to frazes tylko, — powiada, — jeżeli się utrzymuje, iż nie może być większego nieszczęścia, już to pod moralnym, już to materyalnym względem, jak utrata ojczyzny; przecież Polakom ojczyzny nie odebrano, tylko oni przestali być w ojczyznie panującym narodem, i dla narodu zbutwiałego, niezdolnego do istnienia nie może być większego szczęścia, jak odebranie ojczyzny, które z niewolników robi ludzi, a na miejsce małodusznych despotów powołuje apostołów ludzkości, oświaty i obyczajności.
 Z pojęć tych i przewrotnych teoryi nie trudno poznać w Autorze jednego z tych kulturtregerów, którzy mniemają, że oświaty zadaniem jest prawdę obalać a fałszowi posągi stawiać.
 Rozwodząc się Autor nad postępem germanizmu w Księstwie, wyraża swe niezadowolenie i przypisuje te powolne kroki niemieckiéj kultury, jako téż zwyczai i obyczai, częstéj zmianie prezesów naczelnych, z których każdy odmienny zaprowadzał sposób rządzenia, przechodzi potém z kolei rządy wszystkich prezesów naczelnych aż do ostatnich czasów. Pierwszy, od 1815 — 1830 r. namiestnik, książę Antoni Radziwiłł, miał swą dworskością i przepychem panować nad skłonnemi do zewnętrznych wrażeń umysłami Polaków i ubezwładnić ich w narodowéj myśli, „der durch Hofhaltung und Glanz das für Aeusserlichkeiten so empfaengliche Gemüth der Polen im nationalen Sinne gefangen halten sollte.” Czynności naczelnego prezesa Zerboni di Sposetti, jako ciche, bez żadnego wybitnego znaczenia, pomija i przychodzi do 10-letnich rządów Flottwella, który, — jak powiada, — był tym, który system germanizowania na czele otwarcie postawił i tę myśl zasadniczą wziął za podstawę: ścisłe połączenie Poznańskiego z państwem pruskiém na następujących zasadach wspierać i wzmocnić: ażeby polskim mieszkańcom właściwe