Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/21

niecznie musi być opartą na podstawach narodowych, albowiem narody nie żyją kształtami zewnętrznemi, jakiemi objawiają swój byt, ale ideą, która niemi kieruje; ideę tę obowiązkiem jest żywić i zwolna rozszerzać siłami własnemi, ale przybierać jéj do pomocy żywiołów obcych niechaj się nikt nie waży, albowiem idee różnoduchowe obok siebie istnieć nie mogą, silniejsza uderza na słabszą i podbija ją pod swe panowanie.
 Jeżeli jako jeden z głównych warunków zapewnienia spółeczności naszéj bytu, równającego się z innemi narody, stawiamy cywilizacyą, to należy nam ją otoczyć wyżéj podanemi warunkami, takowe ściśle wypełniać, a charakter narodowy, — jak się już wyżéj powiedziało, — mieć zawsze i wszędzie na oku dla tego, że każda cywilizacya musi mieć swą cechę rodzinną, która ją od innych odróżnia. Naród, który nie ma cierpliwości, aby się zwolna stopniowo dobijał cywilizacyi, ale zamierza od razu na téj, jak inne narody, stanąć cywilizacyjnéj wysokości, i aby téjże dopiąć, ślepo naśladuje cywilizacyą obcą, nietylko że z niéj nie skorzysta, ale, jako nieprzygotowany do tak nagłych przemian, zalany żywiołem obcym, traci jeszcze wszystko to, co ma najdroższego, bo zaciera cechę narodową i przechodzi pod wpływ i prawo téj cywilizacyi, jakiéj myśl a z nią i charakter obcy sobie przywłaszczył. Może on jeszcze czas jakiś pod starém wegetować imieniem, ale duch obcy, z początku przyswojony tylko, obejmując stopniowo wpływy, staje się w końcu panem całego kierunku; taki naród można porównać z gmachem, który staremi jeszcze świeci herby, pomimo że właściciele tychże od dawna już umarli, a kto inny mury te zamieszkał. Ażeby otóż i w naszym organizmie duch obcy nie owładnął idei narodowéj i ażeby cywilizacya rzeczywista przynieść mogła korzyści bez uszczerbku naszego charakteru, należy poznać nam jéj naturę i zbadać stopnie, jakie przechodziła w naszym na-