Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/194

dzie religijnéj, pomimo pozorów, jakie za nią przemawiają, bez względu na wabiące nas jéj przymioty odrzucić należy, prawda bowiem, nie nosząca na sobie tego świętego pokrewieństwa cechy, jako płód niereligijnego pochodzenia, nie daje żadnéj rękojmi.
 Wyznawanie prawdy religijnéj i wierne trzymanie się podań narodowych utwierdza człowieka w warunkach bytu narodowego i społecznego, a poślubianie mniemanych prawd, świeżo przez tego lub owego mędrca kreowanych, osłabia człowieka w tych warunkach a rodzi i krzewi egoizm, który nie jest czém inném, jak siłą ujemną oderwanéj od społeczeństwa dla osobistych względów jednostki.
 Zastanawiając się nad własnościami prawdy z religijnego punktu, musimy przyznać, że wszystkie społeczeństwa jednę tylko mogą mieć prawdę, pod któréj wpływem łączą się z sobą duchowo w jedno ogólne społeczeństwo; a zapatrując się z narodowego punktu, to każdy naród musi mieć swą prawdę narodową własną, która rozbudza w nim miłość ojczyzny, ducha obywatelskiego i pracy. Prawda jednego narodu, chociażby nie była tak dalece przeciwną pierwiastkom drugiego narodu, iżby go mogła nadwątlić, to jednakże, jako prawda względna, może wstrząsnąć całém jego wnętrzem w takim razie, jeżeli niewłaściwie zostanie do jego żywiołów zastosowaną, — a to już nie mało jest szkodliwém. Odmienność rozmaitych cech narodowych wskazuje, że ich żywioły co do swéj natury są różne, i że pewne prawdy, dla tych żywiołów zastosowane, dają im i utrzymują odrębne życie narodowe, z czego wynika, że każda prawda żywotna, jakąby ona była, narodową, czy społeczną, nie może być powszechną, ale musi być szczegółową, właściwą żywiołom każdego z osobna narodu, a jako taka tylko może myśl swą wyrażać i urzeczywistniać. Spraw-