Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/155

 Po samolubstwie i jego satelitach idą przywary i błędy, które również szkodliwie, jak namiętności i żądze, na utworzenie woli i jéj ustalenie wpływają.
 Gniew. Skłonności do gwałtownego gniewu jest skutkiem złego wychowania albo téż znakiem jakiéj wyższéj, nierozwiniętéj jeszcze siły, z któréj dojrzeniem on sam przez się ucicha. Że atoli siły te wyższe nie zawsze dojrzewają, a im słabiéj się rozwijają, tém mocniéj gniew się wzmaga, należy przeto wybuchy jego wcześnie już hamować. Gniew objawiający się w małych dzieciach pochodzi najczęściéj z nietrafnego z niemi obchodzenia się, jeżeli n. p. w sposób przykry i drażniący odmawiamy im tego, cośmy im niekiedy sami przed oczy nasunęli, jeżeli dzieci starsze lub piastunki rozmyślnemi psotami je drażnią. Gdy się dzieci naprzykrzają rzeczy, któreby im szkodzić mogły, należy rzeczy te zwolna usunąć a inne na ich miejsce do zabawy służące podstawić i oddalać zawsze wszelki gniew obudzające okoliczności. Z wzrostem i rowijaniem się umysłowém dzieci należy téż stopniowo wymagać od nich coraz więcéj uległości i posłuszeństwa, należy je nauczyć, ażeby to, czego pragną, starały się pozyskać drogą łagodności i prośby a nie przez opryskliwość lub gniew. Jeżeli gniew tak już jest gwałtownym, że dziecko starszych obraża, wtenczas powinno ich z pokorą przeprosić. Przeproszenie to jednakże nie powinno następować w téj chwili z rozkazu rodziców lub nauczyciela, kiedy dziecko jest jeszcze rozdrażnione, przeproszenie takie byłoby bowiem tylko wyciśnięte rozkazem wyższym a zatém i bez moralnego skutku, — lecz należy dziecku zostawić czas do rozwagi a rozbieraniem złego tego postępku i jego następstw doprowadzić je do tego stopnia uznania swéj winy, ażeby ono samo z własnego popędu dla zaspokojenia budzącego się sumienia uczuło potrzebę przeproszenia i zatar-