Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/139

rajmy się zadanie to przeprowadzić, gdzie ta natura jest niewinną, dziewiczą, a taką jest ona w dzieciach, ku tym przeto całe nasze usiłowania skierujmy, w tych pielęgnujmy i rozwijajmy dobre przymioty, naginajmy złe skłonności ku lepszym, zaszczepiajmy cnoty, a założymy podwaliny głębokie i stałe, na których zbudowana wola będzie jednomyślną i silną do stawienia czoła wzburzonym namiętnościom i pokus podszeptom. Jest to droga długa, ale pewna, jest to droga zasad, którą każdy człowiek przebyć powinien; kto jéj się nie trzyma, ten téż nie zdąża do przeznaczenia, jakie naznaczył mu Bóg, ten nie podniesie się nigdy do doskonałości, a zniży się niewątpliwie do zwierzęcości. Kto nie sieje, ten téż owoców zbierać nie będzie; rodzice, którzy nie oddają się wychowaniu swych dzieci, nie mogą się téż pociechy z nich spodziewać; nie dość jest dbać o cielesne potrzeby dziecka, bo zaspakajanie tychże zapewniła już natura i najlichszym stworzeniom, ale główną rzeczą jest pamiętać o duszy dziecka i sercu, te uszlachetniać i kształcić na mocy zasad, które, podnosząc człowieka duchowo, zapewniają mu zarazem istnienie. Oto jest podstawa życia i bytu, na któréj stoją tak rodziny, jak i całe narody; na niéj, jeżeli przyszłość nasza ma być pewną a trwałą, gmach odrodzenia narodowego zakładać powinniśmy.
 Jak już powiedziałem, jednomyślna wola jest głównym ducha obywatelskiego i pracy społecznéj warunkiem. Gdy na osłabienie lub wzmocnienie tego warunku wpływają tak żądze i namiętności ludzkie, jak i cnoty, które są sprężynami ludzkiéj woli, należy otóż jedne i drugie ściśle zbadać, dobre i złe ich strony rozebrać, wpływy ich poznań, aby wiedzieć, kiedy i jak pierwsze osłabiać, a drugie wzmacniać.
 Najszkodliwsze złe, jakie trapi i trawi ułomny ród ludzki, jest samolubstwo; — ono nosi w sobie zarody wszel-