Dla nas Polaków wolność narodowa jest jedynym celem wszystkich naszych dążności. Posiadaliśmy ją w całém znaczeniu, a nie umieliśmy jéj wówczas uszanować i ocenić, utraciliśmy ją przez nieprzyjazne wpływy zewnętrzne, tudzież przez zbyteczne folgowanie woli osobistéj, która ostatecznie stała się dla wolności zgubną samowolą. Utraciwszy wolność, staraliśmy się po kilkakroć ją odzyskać z orężem w ręku, nie szczędziliśmy krwi, ponieśliśmy na jéj ofiarny ołtarz kwiat młodzieży, wznieśliśmy świeże bohaterów mogiły, zapełniliśmy naszą wiarą kopalnie Sybiru, wytoczyliśmy rzeki łez, — ostatecznie odrętwiało w nas z bólu serce, wolności nie odzyskaliśmy, a coraz cięższe pęta wpiły się i nieomal wrosły już w ciało nasze. Tyle krwawych wysileń, tyle konwulsyjnych drgań, tyle klęsk czyżby daremnemi być miały? czyżbyśmy nigdy nie mieli odzyskać wolności?! Czyż ofiara kroci tysięcy męczenników naszych, którzy za tęż wolność nietylko życie, ale i rodzinne poświęcili szczęście i dzisiaj jeszcze okrutne ponoszą katusze, miałaby być daremną?! Czyż z ich skonem miałaby się zakończyć nasze nadzieje odzyskania wolności, a my zgnuśniali niewolnicy lub odstępcy dla utrzymania spokojności nędznego żywota mielibyśmy się wyrzec wolności, téj najwyższéj godności człowieka, którą Bóg w nagrodę cnót i wypełniania obowiązków obdarza ludy? Nie! taki upadek byłby haniebny, ze wzgardą patrzyliby na nas nawet nieprzyjaciele nasi, wstrzęsłyby się mogiły naszych bojowników i męczenników, odwróciłby się od nas świat cały. Losy naszego narodu są, jak i każdego innego, w ręku Boga, i jeżeli w wyrokach Jego jest naznaczona nasza zagłada, to z pokorą poddać się im musimy, ale przemocy ludzkiéj ulegać nigdy! i ostatni Polaka o wolność jeszcze upominać się powinien. Dopominanie to pewniejsze jednakże i trwalsze mieć
