Strona:Maksymilian Jackowski - Rzut oka na nasze zasady, sprawy i potrzeby.pdf/60

wprost do przeciwnéj rozwojowi ich talentu.” Wilhelm Roscher tak charakteryzuje społeczeństwo opanowane przez zbytek: „U narodów upadających przybiera zbytek nierozumny i odrażający charakter, chuć użycia staje się celem życia, zniewieściałość i przesyt zastępuje miejsce przyrodzonéj czerstwości i przyjemności życia.”
 O ile to scharakteryzowanie społeczeństw pozbawionych ducha oszczędności a opanowanych przez zbytek do siebie zastosować możemy, a w razie zastosowania, czy nam korzyści i zaszczyt, czy też stratę i upokorzenie przynosi, zostawiam to sądowi czytelnika. Co do mego osobistego zdania to wyznać muszę, że sensualizm ujarzmił oszczędność, głęboko zapuścił swe sieci i wyławia z nas resztę co jeszcze z abnegacyi zostało; nikt niczego odmówić sobie nie może, choćby to nietylko ekonomicznym, ale nawet i narodowym sprzeciwiało się zasadom. O kapitał obrotowy dla nadania produkcyi większéj siły i płodności nie troszczymy się, bo jeżeli go zabraknie to zastąpi go kredyt. I tak korzystając z kredytu obciążyliśmy majątki nasamprzód do połowy, potém po za tę połowę, a dzisiaj żądamy jeszcze większych pożyczek, regulując je do wysokości cen ziemi. Jednakże ceny te, wywołane zbiegiem okoliczności handlowych są tylko iluzyjne i procentu od téj wartości, jaką my do ziemi naszéj przywiązujemy, nigdy nie zbieramy; ztąd też łatwo może się wydarzyć, że gdy dochód nie wystarczy dla opłacenia prowizyi, nowy dług zaciągnąć przyjdzie, który wzrastając od roku do roku, wyrównać może z czasem — jak się to już wielokroć zdarzało — wartości całego majątku. R. Peel wyrzekł: „Kredyt jest to oręż obosieczny: pożyteczny dla społeczeństw myślących, zgubny dla krajów takich, które zalega brak myśli.” — Słowa te przypominają wiele praktyk i u nas, gdzie kredyt lekko-