Strona:Maksymilian Jackowski - Rzut oka na nasze zasady, sprawy i potrzeby.pdf/61

myślnie użyty przyspieszył ruinę; wielu bowiem — mianowicie w klassie gospodarzy włościańskich — dotąd jeszcze mniema, że kredyt jest rozszerzenie kapitału, a nie pojmuje tego, że kredyt jest tylko zezwolenie na użycie cudzego kapitału za opłatą pewnego procentu, i że rzetelność jest pierwszym warunkiem kredytu. Wzrastające długi tak nas już wysadzają na sam wierzch naszych posiadłości, że pierwsze wstrząśnienie lub burza zrujnować nas może. Nie mówię o wyjątkach, bo te jak wszędzie tak i między nami się znajdują, tylko mówię o ogóle. Zwątpieniu jednakże się nie poddawajmy, ocalenie w naszem spoczywa ręku; pracujmy produkcyjnie, produkujmy reprodukcyjnie, konsumujmy produkcyjnie, a tym czym byliśmy jeszcze będziemy.
 Fabryki, rzemiosła, handel. Fabryki większe narzędzi i machin rolniczych, sprowadzają materyały surowe, i przez przerabianie nadają im o wiele większą jak miały wartość, zatrudniają wielu urzędników, rzemieślników i robotników, produkują reprodukcyjnie, konsumują produkcyjnie, dają utrzymanie ludziom zatrudnionym przy produkcyi czyli producentom, puszczają pieniądz w obieg krajowy, a tem samem dokładają grosz do bogactwa narodowego. Życzyćby należało ażeby w ogóle liczba fabryk u nas się powiększyła, n. p. fabryka sukna, ażebyśmy wełnę drożéj sprzedawali a wyroby taniéj kupowali. Fabryki wiejskie jak gorzelnie o tyle przyczyniają się do podniesienia produkcyi, że rozbudzają urodzajność ziemi.
 Rzemiosła nie można powiedzieć ażeby były w kwitnącym stanie, nie widać téj zamożności, która dawniéj była cechą klassy rzemieślniczéj, mają do walczenia z konkurencyą obcą, która się coraz głębiéj wciska we wszystkie gałęzie przemysłu. Rzemiosła nie dosyć doznają przychylności od pu-