Strona:Maksymilian Jackowski - Rzut oka na nasze zasady, sprawy i potrzeby.pdf/54

dno wytrzymać konkurencyą; przychodzą im w pomoc Towarzystwa pożyczkowe ułatwiające kredyt, Towarzystwa rzemieślnicze które je oświecają i zachęcają do wytrwałego doskonalenia się. Szkółki niedzielne czeladzi; gdzie bywają udzielane nauki dla rzemieślnika niezbędne. O płodności téj pracy wspomnę późniéj.
 Handel daje rolnictwu jako i rzemiosłom odbyt na ich płody, a biorąc od nich przedmioty do zaspokojenia potrzeb własnych konieczne, dostarcza im nawzajem rozmaitych akwizytów. Wsparty na zamianie utrzymuje on tak rolnictwo jako i rzemiosła w właściwych obrębach zobopólnych ich zatrudnień, a ułatwiając im odbyt na płody własnéj pracy, oszczędza im tych zabiegów tego starania które istotę zatrudnień jego stanowią i pozwala im temsamem oddać się wyłącznie i bez przerwy swoim zajęciom i pracom. Handel ma dwie główne gałęzie: hurtową i cząstkową, a potem dzieli się jeszcze na wewnętrzny, zewnętrzny i przewozowy. Handel hurtowy bywa w punktach centrowych, u nas jest tylko cząstkowy. Handel przewozowy wyprowadza z kongresówki i Rossyi przez nasze Księstwo zboże, wełnę, skóry itd. a dostarcza tam dotąd, rozmaite towary, wina, narzędzia rolnicze itd. Handel wewnętrzny załatwia rozmaite miejscowe potrzeby, a zewnętrzny wywozi od nas zboże i rozmaite surowe płody, a dostarcza w zamian wszelkich towarów. O ile praca naszego handlu przyczynia się do produkcyi podnoszącéj bogactwo krajowe, wyjaśnię na swojem miejscu.
 Dla ułatwienia poglądu i wyrobienia zdrowego sądu o ile raca tych trzech działów pomnaża bogactwa narodowe, dzielę pracę według zasad ekonomii politycznéj na produkcyjną i nieprodukcyjną. Praca produkcyjna jest to połączenie działania przyrody i pracy w celu wydobycia wartości. Wartość ta może