Strona:Maksymilian Jackowski - Rzut oka na nasze zasady, sprawy i potrzeby.pdf/33

 „Rewolucya przez naukę jest cywilizacyą trwałą, cywilizacya przez siłę jest rewolucyą będącą na łasce.
 „Biorąc rzeczy rozsądnie, nie można się przeto wahać pomiędzy prawem do cywilizacyi, prawem płodnem a prawem do rewolucyi prawem niepłodnem.
 „Lecz w takim razie trzeba być konsekwentnym trzeba upowszechniać oświatę.”
 Nieomal to samo krótkiemi słowy powiedział był już około połowy XV wieku Grzegórz z Sanoka „Dla utrzymania i ocalanie Rzeczypospolitéj potrzeba więcéj sił w rozumie jak w ciele.”
 Zasady te tém więcéj zasługują na poszanowanie, że chociaż je dzielą 4 wieki co do czasu, i lubo wyszły z rozmaitych epok cywilizacyi, to jednakże co do myśli i znaczenia jednego są ducha. Komuż bardziej jak podupadłemu narodowi potrzebne są zasady zachowawcze? Wszakże nasza sprawa padła nietylko pod razami siły zewnętrznéj, ale i zwątlona własną anarchią; znając ten błąd starajmyż się go unikać, nie brniejmyż daléj w przepaść, i bądźmyż choć raz mądrymi po szkodzie.
 Ale jeden jeszcze stoi w drodze żywioł podsycający rewolucyą, a tym jest terroryzm. Zagnieździł on się u nas od wieków, jest pasożytnéj natury, żyje krwią i sokami narodu, ma te charakterystyczną cechę że nigdy prawdy nie mówi, w ważniejszych epokach życia narodu na jaw występuje; i tak w chwilach upadku Ojczyzny bawił się i szalał, w czasach rewolucyi nakazywał nabożeństwa, pisał wyroki, wypędził zabawy, zaprowadził żałobę, agitacyami minował, — z paszportem w kieszeni dodawał zapału „krwi potrzeba i ofiar!!” a spełniwszy są missyą czmychnął za granice; długo nie było o nim wieści, aż naraz się pojawił, skonfiskował na-