położony, w dole leżący; mały, małej wartości, dostępny, nie wygórowany (cena n-a, n. procent), skromny, szczupły mały; zniżony, pokorny (n. ukłon); gminny, nieszlachecki, niearystokratyczny; podły, nikczemny, niecny; o głosie: gruby, głęboki; n-a ziemia = padół ziemski; n-ie kraje = piekło, państwo cieniów.
Nizko, st. wyż. Niżej, przysł. od Nizki.
Nizkopienny, wyrastający z pnia, z odrośli; mający nizki pień, karłowaty.
Nizkoprocentowy, przynoszący nizki procent.
Niźli — p. Niż, Niżeli.
Niż — p. Nizina.
Niż, kozacy, mieszkający nad ujściem Dniepiu, niżowcy i ich siedziby.
Niż, Niżeli, Niźli, Aniżeli, spójnik używany przy stopniu wyższym i oznaczający wyższość jednego przedmiotu nad drugim pod jakimkolwiek względem.
Niżej, st. wyż. od Nizko; poniżej, dalej, w dalszym ciągu, u spodu, u dołu.
Niżnik, walet w kartach do gry.
Niżowiec, kozak z Niżu, kozak niżowy.
Niższość, mniejsza wysokość, mniejsza wartość, niższe stanowisko, niższy poziom umysłowy.
Niższy, st. wyż. od Nizki; nauki n-e, szkoły n-e = początkowe, elementarne.
N. N. zamiast niewymienionego nazwiska lub tytułu osoby.
No! wykrzyknik, wyrażający rozkaz, zachętę, polecenie (słuchajno!, no! chodźmy! = a więc chodźmy!); zdziwienie, niedowierzanie (no! proszę!); pogróżkę (no! no! strzeż ś.!); zapytanie (no! i cóż?); a cóż! (no! nie mówiłem?); upominanie, poskromienie, uspokojenie (no! daj mi spokój!); zgadzanie ś., ustępowanie (no! dobrze! dobrze!); no i = a potym, a wreszcie (postał, postał, no i poszedł).
№, skr. zamiast Numer.
Nobilitacja, łć., wyniesienie do stanu szlacheckiego, nadanie szlachectwa.
Nobilitować, łć., nadać szlachectwo, podnieść do stanu szlacheckiego, uszlachcić; n. ś., wyjednać sobie szlachectwo.
Noblesa, fr., szlachta, arystokracja.
Nobliwie, fr., żart., szlachetnie, wspaniałomyślnie, z wytworną grzecznością, po pańsku.
Noc, przeciąg czasu, kiedy słońce nie znajduje ś. na naszym horyzoncie aż do świtu; część doby między zachodem a wschodem słońca; dzień i n. jechać, pracować = całą dobę; chodzić po n-y = w nocy, pociemku; pracować n-ami = podczas nocy; na n. = na porę nocną; z n-y dzień robić = pracować a. bawić ś. w nocy; brak światła, ciemność, mrok; ślepota, ociemniałość; ukrycie, tajemnica, nieświadomość; ogłupienie, obłąkanie, szaleństwo; długa, nieprzespana n. = śmierć; synowie n-y = poganie; n. wieczna, nieprzebyta = piekło, potępienie wieczne; Wielkanoc a. Wielka N. = święto wiosenne na cześć zmartwychwstania Pańskiego; dobra n.! albo dobranoc! = życzenie dobrej nocy, pożegnanie przed udaniem ś. na spoczynek; to tak podobne do siebie, jak dzień do n-y = zupełnie niepodobne, wręcz przeciwne; po nocku = nocą, po nocy.
Nocek, w zool., rodzaj nietoperza gładkonosego, o uszach tak długich, jak głowa (fig.).
Nochal, wielki, niezgrabny nos.
Nocja, łć., pojęcie, pojmowanie wyrozumowane, wiadomość.
