Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/368

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

tyczące czyjego pochodzenia, miejsca zamieszkania, zajęcia itp.

Gieneralny, łć., główny, powszechny, ogólny, walny (g. sztab — p. Sztab; g-e Stany: sejm, kongres, złożony z przedstawicieli wszystkich stanów); g-a spowiedź = z całego życia; g-a próba = ostatnia przed przedstawieniem.

Gieneralstwo, łć., stopień gienerała; gienerał z żoną; gienerałowie; prowincja kraju; urząd zwierzchniczy nad prowincją.

Gienerał, łć., dowódca kilku pułków; g. brygady, dywizji, jazdy, piechoty; najstarszy przełożony w niektórych zakonach (g. jezuitów); g. w dawnej Polsce = tytuł niektórych wojewodów a. starostów; g. na Litwie = woźny sądowy; starszy na województwo a. powiat; w daw. Polsce g. sejmik: zjazd powszechny z danej prowincji; g. audytor = audytor (ob.) gieneralny; g. kwatermistrz, główny naczelny kwatermistrz; g. gubernator = naczelnik prowincji, złożonej z kilku gub.; naczelnik kraju.

Gienerałbas, łć., w muz., nauka harmonji i kompozycji.

Gienerał-gubernatorstwo, urząd gienerał gubernatora, część kraju pod zarządem gien. gubernatora.

Gienerałmarsz, marsz gieneralny (podczas rewji).

Gienerałowa, żona gienerała.

Gienerałówna, córka gienerała.

Gienerator, łć., przyrząd, w którym wytwarza się prąd elektryczny; piec do wytwarzania gazów palnych.

Gienerozja, łć., wspaniałomyślność, szlachetność.

Gieneryczny, łć., właściwy jakiemu rodzajowi, wiekowi.

Gienetta, gatunek wiwery dający się oswoić i używać do łapania myszy (fig.).

Gienetyczny, gr., przym. od Gieneza; tyczący ś. początku jakiej rzeczy, rodowodu, pochodzenia; rodowodowy: idący porządkiem rodu; metoda g-a = badająca pochodzenie, rozwój czegoś.

Gieneza, Gienezys, Genesis, gr., rodowód, pochodzenie, powstanie czego (np. g. poematu); rozwój, początek; g. pojęcia, uczucia, fantazji, woli; g. psychologiczna = psychogieneza.

Gienitalja, łć., części płciowe, narządy rozrodcze u ssących.

Gienjalność, łć., cecha gienjuszu, gienjusz.

Gienjalny, łć., przym. od Gienjusz; mający gienjusz, mający cechy gienjuszu; odznaczający ś. nadzwyczajną zdolnością twórczą; twórczy; pomysłowy.

Gienjusz, łć., umysł wyższy, torujący nowe drogi w naukach a. w sztukach; wyjątkowa inteligiencja, wyjątkowa twórczość umysłu; duch opiekuńczy, kierujący, sprawca; człowiek gienjalny o zdolności twórczej; istota, charakter, duch (g. ludzkości, g. narodu).

Gienjuszek, łć., żarł., mały gienjusz, dziecko, obiecujące być gienjuszem, cudowne dziecko.

Gientylny, łć., należący do tego samego rodu.

Gieocentryczny, łć., śródziemny, dotyczący środka ziemi; g. system: starożytny pogląd, według którego środkiem wszechświata, celem i głównym przedmiotem stworzenia jest ziemia.

Gieod, Gieoda, gr., nazwa ogólna agregatów minerałów.

Gieodesta, Gieodeta, gr., zajmujący się gieodezją.

Gieodetyczny albo Geodezyjny, gr., przym. od Gieodezja; g-a linja = najkrótsza droga między dwoma punktami na sferoidalnej powierzchni ziemi.